دوربین‌های مدیوم فرمت چه تفاوت‌های با دوربین‌های متداول دارد؟

دوربین مدیوم فرمت یا قطع متوسط، مدت زیادی است که به لطف تناسب در اندازه و کیفیت تصویر ارائه شده به انتخاب اول بسیاری از عکاسان حرفه‌ای بدل گشته‌اند. این نوع دوربین‌ها در مقایسه با دوربین‌های فول ‌فریم از رزولوشن و داینامیک رنج بسیار بالاتری برخوردار هستند ولی به دلیل اندازه بزرگ‌تر در شرایط سیار و محیط‌های خارجی کار با آن‌ها کمی مشکل خواهد بود.

اما در کل دوربین‌های قطع متوسط و قطع کوچک چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ بهترین دوربین‌های قطع متوسط چه دوربین‌هایی هستند؟ چه دوربین‌های مدیوم‌فرمت آنالوگی در بازار موجود هستند که به بک دیجیتال متصل می‌شوند؟

در ادامه سعی شده است تا با بررسی دنیای دوربین‌های قطع متوسط و پاسخگویی به سؤالات فوق به یک دید کلی نسبت به این دوربین‌ها رسید؛ بنابراین در ادامه مطلب همراه ما باشید.

تفاوت دوربین‌های فول‌فریم و قطع متوسط در چیست؟
۱. سایز دوربین
اولین و مشهودترین تفاوت بین دوربین‌های فول‌فریم و مدیوم‌فرمت در اندازه‌ی آن‌هاست. به بیان ساده دوربین‌های مدیوم‌فرمت در مقایسه با دوربین‌های معمولی مثل یک تانک یا نفربر در مقایسه با یک ماشین معمولی هستند. علت این تفاوت در اندازه، به‌کارگیری سنسورهای بزرگ‌تر در دوربین‌های مدیوم فرمت می‌باشد که درون دوربین قرار گرفته است. در همین راستا سنسور‌های بزرگ‌تر برای ثبت تصویر نیاز به لنز‌های بزرگ‌تری نیز دارند و برای اتصال این لنز‌ها به بدنه باید مانت دوربین بزرگ‌تر باشد. همه این‌ موارد باعث می‌شود که یک دوربین مدیوم فرمت از اندازه‌ بزرگ‌تری نسبت به دوربین‌های معمولی برخوردار باشد.

۲. تفاوت در اندازه سنسور و مزایای آن
هر چه ابعاد سنسور بزرگ‌تر باشد، حجم بیشتری از نور و اطلاعات به ثبت خواهند رسید. در حسگر‌ دوربین‌های مدیوم فرمت، پیکسل‌ها با تراکم کمتری کنار هم قرار می‌گیرند که این خود باعث کمترین شدن نویز تصویر و تداخل عملکرد پیکسل‌ها بر روی یکدیگر می‌شود. به عنوان مثال در حسگر CMOS ۵۰ مگاپیکسلی دوربین‌های هسلبلاد ابعاد هر پیکسل ۵.۳ میکرون می‌باشد؛ این در حالی است که در دوربین‌های فول فریم معمولی با حسگر ۲۰ مگاپیکسلی به طور میانگین دارای ابعاد پیکسل ۴.۱۴ میکرون هستند. به دلیل اندازه بزرگ‌تر پیکسل‌ها در دوربین‌های قطع متوسط، عملکرد دوربین در محیط‌های کم‌نور بسیار بهتر است چرا که ابعاد سنسور برای دریافت نور بزرگ‌تر است و به علاوه نسبت سیگنال به نویز نیز میزان بسیار بالاتری خواهد بود.

اما این همه‌ی تفاوت میان حسگر‌های فول‌فریم و مدیوم فرمت نیست. دوربین‌هایی با سنسور‌های بزرگ‌تر از داینامیک‌رنج بالاتری برخوردار خواهند بود. این بدین معناست که تن‌های نوری با دقت بالاتری به ثبت می‌رسند و دوربین از قابلیت بیشتری در ثبت تصاویر با دامنه تن‌های نوری گسترده‌، برخوردار خواهد بود. به طور معمول دوربین‌های مدیوم فرمت گستره پویایی تا ۱۴ استاپ بیشتر را نسبت به دوربین‌های معمولی ارائه می‌دهند. همچنین به لطف این ویژگی دقت رنگی تصاویر گرفته شده با دوربین‌های مدیوم فرمت بسیار بالاتر است و رنگ‌ها با عمق ۱۶ بیت به ثبت خواهند رسید.
از دیگر تفاوت‌‌های دوربین‌های فول فریم و مدیوم فرمت، می‌توان به عمق میدان تصویر اشاره کرد. در دوربین‌های قطع متوسط به دلیل بزرگ‌تر بودن لنز‌ها فضای اتاق تاریک و فاصله بین لنز و حسگر بیشتر خواهد بود. به همین دلیل می‌توان تصاویری با عمق میدان بسیار کم و با بوکه هایی خیره‌کننده را به ثبت رساند. همچنین به دلیل کیفیت بهتر و ابعاد بزرگ‌تر لنز‌های مدیوم فرمت در دیافراگم‌های بسته، وضوح تصویر بسیار بالاتر خواهد بود و کمتر شاهد پراکندگی نور و انحرافات رنگی هستیم.

۳. قیمت
مهم‌ترین مزیت دوربین‌های قطع کوچک فول‌فریم نسبت به دوربین‌های مدیوم فرمت، قیمت عاقلانه و اقتصادی‌ آن‌هاست. دوربین‌های مدیوم فرمت به طور سرسام‌آوری گران هستند و برای خرید یک نسخه از آن‌ها به همراه لنز‌های مربوط باید هزینه به مراتب بالاتری را نسبت به دوربین‌های قطع کوچک پرداخت کرد
.
دوربین‌های آنالوگ و دیجیتال مدیوم‌فرمت با چه ابعادی عکس‌ها را به ثبت می‌رساند؟
ابتدا باید ذکر شود که شرکت‌های Hasselblad و Phase One سنسور‌هایی را در قطع متوسط تولید کرده‌اند که قادر است تصاویر را با رزولوشن خیره‌کننده ۱۰۰ مگاپیکسل به ثبت برساند. این ویژگی دوربین‌های مدیوم فرمت را در زمینه کیفیت و وضوح تصویر به یک هیولا تبدیل کرده است. البته این تمام ماجرا نیست و ابعاد حسگر یا فیلم دوربین‌های مدیوم فرمت نیز نقش مهمی را در کیفیت تصویر نهایی ایفا می‌کنند. ابعاد و تناسب تصویر فیلم‌های قطع متوسط بسیار متنوع هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

645
اولین فیلم‌های مدیوم فرمت در ابعاد 6×4.5 سانتی‌متر ظاهر می‌شدند. این ابعاد به اختصار با عدد سه رقمی ۶۴۵ مشخص می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد تا در یک فیلم ۱۲۰ بتوانید بیشترین فریم ممکن را بگیرید (۱۵). از معروف‌ترین دوربین‌هایی که با این فرمت عکاسی می‌کنند، می‌توان به مجموعه دوربین‌های Mamiya 645 اشاره کرد که علاوه بر پشتی فیلم امکان اتصال بک دیجیتال به آن نیز وجود دارد.

6X6
این ابعادِ فریم در گذشته توسط هسلبلاد عرضه شد و امروزه در میان عکاسان انتخاب این ابعاد خیلی رواج ندارد ولی امروزه در اینستاگرام تصاویر با این ابعاد به اشتراک گذاشته می‌شوند. ابعاد مربع در ابتدا برای گرفتن تصاویر پرتره به کار می‌رفته است. به غیر از دوربین‌های هسلبلاد کمپانی‌هایی مثل Bronica و Mamiya و Yashica نیز دوربین‌هایی را در به بازار عرضه کرده‌اند که تصاویر را در فریم‌های ۶ در ۶ بر روی فیلم‌ به ثبت می‌رساند.

6X7
گزینه سوم در ابعاد فریم ثبت شده توسط دوربین‌های مدیوم فرمت که بسیار نیز محبوب است، 6×7 سانتی‌متر می‌باشد. این ابعاد در دوربین‌های DSLR قدیمی نیز به کار می‌رفته و به علت تناسب ابعاد در چاپ تصاویر و انتشار فتوبوک‌ها بسیار مورد توجه عکاسان قرار گرفته است. به علاوه این ابعاد برای عکاسی پرتره نیز بسیار مناسب است.
دوربین‌های مدیوم فرمت زیادی تا به حال با این ابعاد تصویر تولید شده‌اند که از میان آن‌ها شاید مامیا RZ67 یکی از بهترین‌ها باشد. به علاوه کمپانی‌های دیگری مانند pentax و Bronica نیز دوربین‌هایی را با این ابعاد تصویر به بازار عرضه کرده‌ا‌ند. دوربین‌ RZ 67 مامیا نیز قابلیت اتصال به بک‌های دیجیتال را دارند.

6×9
این ابعاد در کمتر دوربین مدیوم فرمتی به کار گرفته شده است و بیشتر در فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری و دوربین‌های DSLR از این تناسب برای ثبت تصویر استفاده می‌شود. با این وجود دوربین‌های رنج‌فایندر فوجی GW690 و GSW960 تصاویر را با این ابعاد به ثبت می‌رساندند. این دو دوربین از بهترین دوربین‌های تاریخ برای ثبت پرتره‌های محیطی و مناظر طبیعی که نیاز به عرض زیاد دارند، به شمار می‌روند.

در دو ابعاد دیگر نیز در فیلم‌های رول ۱۲۰ می‌توان عکاسی کرد. 6×12 و 6×17 دو فرمت رایج برای گرفتن عکس‌های پانوراما به شمار می‌رود که معمولاً در عکاسی منظره به کار گرفته می‌شود. کمپانی‌های Panasonic و Linhoff دوربین‌های قطع متوسطی را تولید کرده‌اند که در این ابعاد تصاویر را به ثبت می‌رساند.

دوربین‌های تکنیکال:

دوربین‌های تکنیکی، همانند دوربین‌های قطع بزرگ قدیمی‌تر، اغلب حاصل هم‌کاری چند شرکت مختلف هستند. از این رو اغلب این شرکت‌ها سیستم‌های مدولار و استاندارد شده‌ای را برای ساخت قطعات دوربین‌ها  به کار می‌گیرند. این قطعات شامل سه قسمت اصلی لنز، بدنه و بک می‌شوند که هر یک، لوازم‌ جانبی خاص خود را دارند. همان‌گونه که در متن مروری بر ساختار ویوکمرا اشاره شد، دوربین‌های تکنیکی فاقد فانوس هستند و برای دستیابی به دقت بیشتر از قطعات مدولار استفاده می‌کنند. از این رو همانند لنز دوربین‌های اس‌ال‌آر به حلقه‌ی فوکوس و البته فاصله‌گذارهای مناسب میان لنز و بدنه نیاز دارند. بک‌های دیجیتال و فیلم متناسب با دوربین‌های تکنیکال را می‌توان به آن متصل کرد و از حرکات شیف، تلیت، سویینگ و … برخوردار شد. یکی از تولید کننده‌های این نوع دوربین‌ها کمپانی آلپا است که پیکسل نمایندگی رسمی آن در پیکسل است.

بک‌های دیجیتال:
اگرچه کمپانی‌های بزرگی مانند Hasselblad و Phase One صنعت دیجیتال را به دنیای دوربین‌های مدیوم‌فرمت وارد کرده‌اند و با تولید دوربین‌‌هایی مانند H5d قاعده بازی را در دنیای دوربین‌های عکاسی به هم زده‌اند ولی برای خرید این دوربین‌ها هزینه نسبتاً زیادی را باید پرداخت نمود. به همین علت برای بسیاری از دوربین‌های قدیمی مدیوم فرمت، بک‌های دیجیتال طراحی و تولید شده است که با اتصال آن‌ها به این نوع دوربین‌ها، عملاً یک دوربین دیجیتال را در اختیار داشته باشیم. البته که بک‌های دیجیتال نیز آن‌چنان اقتصادی نیستند و برای خرید آن‌ها باید هزینه‌ زیادی را پرداخت کرد. برای خرید بک‌های دیجیتال گزینه‌های بسیار زیادی در بازار موجود است که دارای کیفیت و وضوح یکسانی در ارائه تصویر نیستند. از باسابقه‌ترین کمپانی‌ها در تولید این پشتی‌ها می‌توان به Phase One و Hasselblad اشاره کرد. بک‌های دیجیتال در انواع و مانت‌های مختلف تولید می‌شوند و قابلیت اتصال به بدنه دوربین‌های آنالوگ و دیجیتال مدیوم فرمت‌ را دارد. به علاوه امکان اتصال این نوع بک‌های دیجیتال به برخی دوربین‌های قدیمی مثل دوربین‌های Mamya 645 و سری V دوربین‌های هسلبلاد نیز ممکن است. اگر چه که در این حالت فوکوس و حتی تنظیم پارامتر‌های مختلف مثل ایزو و سرعت شاتر کمی کند خواهد بود؛ و عملاً این دوربین برای عکاسی ورزشی و یا اکشن، کارایی مناسب را نخواهد داشت.

اما باز هم مقوله قیمت می‌تواند تا حد زیادی تعیین کننده باشد. با تمام تفاسیر فوق با توجه به پیشرفت‌های زیادی که در صنعت دوربین‌هایی فول‌فریم و کراپ اتفاق افتاده است و قابلیت‌های بسیاری که این نوع دوربین‌ها در اختیار کاربر قرار می‌دهند، شاید دوربین‌های مدیوم فرمت با این قیمتی که دارند انتخاب منطقی و ایده‌الی برای عموم عکاسان و علاقه‌مندان به عکاسی به شمار نیایند.