درک حالت‌های مختلف موجود در دوربین‌های دیجیتال

درک درست از حالت‌های موجود در دوربین‌های دیجیتال برای کنترل صحیح نوردهی، امری الزامی است. چه یک عکاس باتجربه هستید و یا یک عکاس آماتور، باید بدانید که هر یک از حالت‌های دوربین چه‌کار می‌کنند و در چه شرایطی باید از این حالت‌ها استفاده کنید.

دوربین‌های دیجیتال دارای چه مدهایی هستند و هریک از این حالات چطور عملکرد دوربین را تغییر می‌دهند؟

حالت‌‎هایی که در دوربین‌های دیجیتال وجود دارند به کاربران کمک می‌کنند که پارامتر‌های نوردهی، مخصوصاً سرعت شاتر، گشودگی دیافراگم و حساسیت ایزو را آسان‌تر کنترل کنند. بعضی از این حالت‌ها می‌توانند به‌صورت تمام‌خودکار، تنظیمات نوردهی را تغییر دهند و بعضی دیگر بر روی بعضی از این تنظیمات تمرکز می‌کنند.

درگذشته در دوربین‌ها حالت‌های مختلف وجود نداشت و عکاس‌ها مجبور بودند تمام تنظیمات نوردهی را به‌صورت دستی تنظیم کنند. همچنین لازم به ذکر است که در دوربین‌های فیلمی کاربران قادر به تنظیم حساسیت ایزو نبوده‌اند و فیلم‌های این دوربین‌ها، دارای مقدار حساسیت‌های‌ ایزو متفاوتی بوده‌اند. به همین دلایل کاربران دوربین‌های قدیمی برای اطلاع از شدت و مقدار نور، مجبور به همراه داشتن نورسنج بوده‌اند.

در سال ۱۹۳۸ شرکت کداک یک دوربین که دارای نورسنج داخلی بود به بازار معرفی کرد. همچنین در سال ۱۹۶۲ یک شرکت ژاپنی با نام Topcon از اولین دوربین SLR قادر به اندازه‌گیری نور دریافتی دوربین از لنز، رونمایی کرد. بعد از رونمایی از این دوربین‌ها، بسیاری از عکاس‌ها از حمل نورسنج‌، بی‌نیاز شدند. همچنین بعدازاین موضوع، حالت‌های خودکار جدیدی بر روی بدنه دوربین‌ها ظاهر شد. با وجود این حالت‌های خودکار، دوربین‌ها می‌توانستند نور دریافتی از طریق لنز را ارزیابی و پارامترهای نوردهی را برای دستیابی به تصویری با نوردهی مناسب، به‌صورت خودکار تنظیم کنند.

امروزه دوربین‌های دیجیتال دارای حالت‌های مختلفی هستند که می‌توان از آن‌ها در موقعیت‌های مختلف استفاده کرد. درحالی‌که برای سادگی بیشتر، تمرکز اکثر دوربین‌های کامپکت بر روی حالت‌های خودکار است، اما دوربین‌های پیشرفته‌تر دارای حالت‌های خودکار، نیمه‌خودکار و دستی هستند.

 

حالت‌های دوربین‌های دیجیتال

در اکثر دوربین‌های دیجیتال چهار حالت Program (P)، تقدم شاتر (TV/S)، تقدم دیافراگم (AV/A) و حالت دستی (M) وجود دارند.

حالت Program (P)

در این حالت دوربین با توجه به مقدار نور دریافتی از طریق لنز، گشودگی دیافراگم و سرعت شاتر را به‌صورت خودکار تنظیم می‌کند. این حالت در موقعیت‌هایی که فرصتی برای اعمال تنظیمات وجود ندارد، بسیار کارآمد است. در این حالت دوربین سعی می‌کند به‌صورت خودکار میان میزان گشودگی دیافراگم و سرعت شاتر، تعادل ایجاد کند. در این حالت هنگامی‌که دوربین را به سمت مکان روشنی نشانه می‌روید، گشودگی دیافراگم کاهش و سرعت شاتر افزایش می‌یابد. همچنین در این حالت با گرفتن دوربین به سمت مکانی تاریک‌‌تر، گشودگی دیافراگم افزایش می‌یابد تا سرعت شاتر همواره بالا بماند. در صورت استفاده از این حالت در شرایطی که نور کافی وجود ندارد، دیافراگم لنز در بازترین حالت قرار می‌گیرد و سرعت شاتر تا جایی که بتوان تصویری با نوردهی مناسب ثبت کرد، کاهش خواهد یافت.

• نکته: در چنین شرایطی پیشنهاد می‌شود از سه‌پایه استفاده کنید.

بسیاری از عکاسان به علت عدم وجود کنترل کافی بر روی تنظیمات نوردهی به‌ندرت از این حالت استفاده می‌کنند. البته امکان تغییر مقدار گشودگی دیافراگم و سرعت شاتر که توسط دوربین به‌صورت خودکار تنظیم‌شده است نیز در این حالت وجود دارد. با وجود این قابلیت اگر دیال مربوطه را به سمت چپ بچرخانید، سرعت شاتر کاهش و گشودگی دیافراگم افزایش خواهد یافت. و با چرخاندن دیال به سمت راست سرعت شاتر افزایش و گشودگی دیافراگم، کاهش خواهد یافت.

حالت تقدم شاتر

در حالت تقدم شاتر، کاربر سرعت شاتر را تنظیم و دوربین به‌صورت خودکار و با توجه به مقدار نور دریافتی توسط لنز، مقدار گشودگی دیافراگم را تنظیم خواهد کرد. این حالت بیشتر در اوقاتی که می‌خواهیم از سوژه‌ای متحرک بدون تار شدن آن در اثر حرکت، تصویری ثبت کنیم، استفاده می‌شود. در این حالت اگر نور زیادی در لحظه وجود داشته باشد، دوربین گشودگی دیافراگم را کاهش می‌دهد تا نور کمتری وارد لنز شود. همچنین اگر در موقعیت بسیار تاریکی از این حالت استفاده کنید، دوربین به‌صورت خودکار، گشودگی لنز را بر روی بازترین حالت تنظیم می‌کند. در این حالت به علت اینکه تنظیم گشودگی دیافراگم در اختیار دوربین است، کاربر بر روی عمق میدان و جدا کردن سوژه از پس‌زمینه، اختیار چندانی ندارد.

حالت تقدم دیافراگم

در حالت اولویت و یا تقدم دیافراگم، کاربر می‌تواند گشودگی دیافراگم لنز را تنظیم و وظیفه تنظیم سرعت شاتر را به عهده دوربین بگذارد. در این حالت به علت اینکه تنظیم گشودگی دیافراگم در اختیار کاربر است، کنترل کاملی در عمق میدان و جدا کردن سوژه از پس‌زمینه وجود دارد. با تنظیم دوربین در این حالت اگر در موقعیتی نور بیش‌ازحد وجود داشته باشد؛ دوربین به‌صورت خودکار، سرعت شاتر را افزایش می‌دهد. همچنین اگر نور کافی در لحظه وجود نداشته باشد؛ دوربین به‌صورت خودکار، سرعت شاتر را کاهش خواهد داد. در این حالت به علت اینکه سرعت شاتر با توجه به مدل دوربین می‌تواند از کمترین تا بیشترین حد ممکن متغیر باشد، خطر ثبت تصویر با نوردهی بیش‌ازحد و یا کم وجود ندارد.

به علت وجود کنترل کامل بر روی عمق میدان و همچنین اعمال تنظیمات صحیح نوردهی و ثبت تصویری بدون خطا در نوردهی، حالت اولویت دیافراگم یکی از حالات نیمه‌خودکار محبوب در بین بسیاری از عکاسان است. سیستم نورسنجی خودکار در بسیاری از دوربین‌های مدرن، عملکرد پاسخگو و دقیقی دارد. به همین دلیل می‌توان در بسیاری از موقعیت‌ها، محاسبه سرعت شاتر مناسب را به دوربین محول کرد.

حالت دستی

همان‌طور که می‌توان از نام این حالت حدس زد؛ هنگام قرار دادن دوربین بر روی حالت دستی، تنظیم مقدار گشودگی دیافراگم و سرعت شاتر، کاملاً بر عهده کاربر خواهد بود. این حالت در اوقاتی که به دلیل وجود شرایط نوری نامناسب، دوربین نمی‌تواند از پس محاسبه صحیح پارامتر‌های نوردهی برآید، کارآمد است. برای مثال در هنگامی‌که در شرایط نوری بسیار شدیدی در حال عکاسی هستیم، حالت‌های خودکار و نیمه‌خودکار ممکن است موجب نوردهی کم و یا بیش‌ازحد به تصویر شوند. در چنین موقعیت‌هایی، دوربین را در حالت دستی قرار می‌دهیم تا بتوانیم برحسب تجربه و یا آزمون‌وخطا، نتیجه مطلوب‌تری دریافت کنیم. همچنین در بسیاری از موقعیت‌ها، تنها نوردهی مناسب مدنظر عکاس نیست و می‌خواهد عکسی خلاقانه ثبت کند، در چنین موقعیت‌هایی نیز، استفاده از حالت دستی بهترین انتخاب است.

بسیاری از عکاسان، تنها در شرایط نوری نامساعد، هنگامی‌که می‌خواهند به‌صورت پانوراما عکاسی کنند و یا هنگام استفاده از فلاش‌های استودیویی و رو دوربینی از حالت تنظیمات دستی، استفاده می‌کنند.

چطور می‌توانیم حالت دوربین را انتخاب کنیم؟

چرخ انتخاب حالت دوربین در تمام دوربین‌های آماتور و نیمه‌حرفه‌ای کاملاً قابل‌مشاهده است. این دیال یک حلقه چرخشی است که در دوربین‌های نیکون، حالت‌های مختلف با نمادهای: P، S، A و M و در دوربین‌های کانن با نماد‌های: P، Tv، Av و M بر روی آن درج شده است. در تصاویر زیر دور دیال انتخاب حالت، دایره قرمز قرار گرفته است.

 

در دوربین‌های حرفه‌ای ممکن است انتخاب حالت دوربین، طور دیگری طراحی شده باشد. برای مثال تصویر زیر مربوط به یک دوربین D300S است. در این دوربین انتخاب حالت از طریق یک دکمه انجام می‌شود.

چرا در حالت‌های مذکور، اشاره‌ای به حساسیت ایزو نشده است؟

در اکثر دوربین‌های DSLR، حساسیت ایزو به‌صورت خودکار تنظیم نمی‌شود. اما اگر نمی‌خواهید حساسیت ایزو را همیشه به‌صورت دستی تنظیم کنید و دوربینتان دارای قابلیت تنظیم ایزو به‌صورت خودکار (Auto ISO) است، می‌توانید آن را فعال کنید. در صورت وجود چنین قابلیتی، می‌توانید برای حداکثر ایزو محدودیتی در نظر بگیرید. با فعال کردن قابلیت تنظیم ISO به‌صورت خودکار، حداکثر حساسیت ایزو را در بازه‌ای بین ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ و حداقل سرعت شاتر بر روی  ثانیه، محدود کنید. در صورت مشاهده نویز با اعمال تنظیمات فوق، حداکثر ایزو را بر روی عدد کوچک‌تری تنظیم کنید. همچنین اگر در دوربینتان قابلیت تنظیم حساسیت ایزو به‌صورت خودکار وجود ندارد، حساسیت ایزو را بر روی کم‌ترین مقدار تنظیم کنید و در شرایط نوری ضعیف، آن را بر روی مقادیر بالاتری تنظیم کنید.

آیا حالت‌های دیگری نیز در دوربین‌ها وجود دارند؟

بسیاری از دوربین‌های آماتور و نیمه‌حرفه‌ای دارای حالت‌های دیگری مانند حالت عکاسی پرتره، منظره، ماکرو، ورزشی و عکاسی در شب نیز هستند. البته لازم به تأکید است که در دوربین‌های حرفه‌ای معمولاً چنین حالت‌هایی وجود ندارند. اما اگر در دوربینتان چنین حالت‌هایی وجود دارد، می‌توانید از کارایی آن‌ها استفاده کنید، اما به دلایلی که در پایین وجود دارند، استفاده همیشگی از این حالت‌ها را پیشنهاد نمی‌کنیم.

۱) چنین حالت‌هایی ترکیبی از چهارحالتی است که در متن به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم با بعضی دیگر از تنظیمات دوربین است.

۲) دوربین‌های مختلف حالت‌های سفارشی مختلفی دارند و بهتر است که به استفاده از آن‌ها عادت نکنید. اگر از دوربین دیگری استفاده کنید و یا در آینده یک دوربین حرفه‌ای تهیه کنید؛ در صورت عادت به چنین حالت‌هایی ممکن است کار با دوربین برایتان سخت شود.

۳) استفاده از حالت‌های سفارشی که در بعضی از دوربین‌ها وجود دارند، موجب جلوگیری از یادگیری عکاسی به‌صورت علمی و پایه‌ای خواهند شد. پس بهتر است که به چهار حالتی که در این متن به آن‌ها توضیح دادیم، بسنده کنید.

اگر سؤال و یا تجربه خاصی در مورد حالت‌های موجود در دوربینتان داشتید، از طریق کامنت‌ها با ما در ارتباط باشید.