سافت‌باکس‌ها (Soft Box) یکی از انواع تجهیزات شکل‌دهنده نور هستند که استفاده وسیعی در شاخه عکاسی پرتره و عروسی دارند. این تجهیزات معمولاً از جنس نایلونی ساخته می‌شوند و اغلب مانند یک جعبه با سطح داخلی منحنی، دور تا دور یک فلاش استودیویی یا نورهای پیوسته سینمایی را می‌پوشانند. این جعبه‌ها با جهت دادن به نور در یک سمت خاص، می‌توانند از پراکندگی نور جلوگیری کرده و همچنین نوری بسیار ملایم و یکنواخت را ایجاد کنند. سافت‌باکس‌ها معمولاً از پوششی تیره‌رنگ با سطح داخلی براق و بازتاباننده ساخته می‌شوند که روی یک سطح آنها پارچه‌ای بسیار ظریف و سفید‌رنگ قرار گرفته است. تمامی سطح داخلی یک سافت‌باکس شبیه به یک کاسه بزرگ عمل می‌کند و نور را به سمت این پوشش سفید رنگ هدایت می‌کنند تا نهایتا نوری ملایم یا سافت با سطح تابش بزرگ از آن خارج شود.
برخی از انواع بزرگ سافت باکس‌ها می‌توانند نوری بسیار ملایم مانند آنچه که نور پنجره‌ای نامیده می‌شود را شبیه‌سازی کنند که برای عکاسی و فیلم‌برداری پرتره یک نور مهم به شمار می‌رود.
سافت‌باکس یا چتر، کدام بهتر است؟
از آنجا که سافت‌باکس‌ها معمولاً دارای بدنه‌ای بزرگ با چندین سطح پوشش ضخیم هستند، بسیار سنگین‌تر و حجیم‌تر از چتر‌ها ساخته می‌شوند. بنابراین می‌توان یکی از مزیت‌های چتر‌ها را سادگی برپا کردن آنها و وزن بسیار پایین آنها در نظر گرفت. سافت‌باکس‌ها معمولاً بسیار سخت‌تر برپا می‌شوند و برای نگهداری آنها باید از سه‌پایه‌های قوی‌تری استفاده کرد. اگرچه برخی شرکت‌ها سافت‌باکس‌هایی بسیار سبک با قابلیت برپایی سریع و ساده تولید کرده‌اند که می‌توانند مانند یک چتر به سرعت آماده شوند، اما در اغلب اوقات به قدری سنگین هستند که نمی‌توان مانند چتر‌ها از یک نگهدارنده چتر برای نگهداری و جهت‌دادن به آنها استفاده کرد.
همچنین برخلاف سافت‌باکس‌ها، برق نور حاصل از چتر‌ها در چشم سوژه به صورت دایره‌ای انعکاس می‌یابد که بسیار زیباتر از برق نور چهارضلعی اغلب سافت‌باکس‌ها است. اگرچه روش‌هایی برای دایره‌ای شکل کردن نور سافت‌باکس‌ها و همچنین برخی سافت‌باکس‌های چند ضلعی با نور دایره‌ای شکل وجود دارند، اما همین کار نیز به عنوان مرحله‌ای اضافی در طی کار محسوب می‌شود و گاهی اوقات باید یک وسیله جانبی شکل‌دهنده نور جداگانه را برای آن تهیه کرد.
سافت‌باکس و چتر هر دو فارغ از ابعاد و اندازه‌ای که دارند می‌توانند زاویه بزرگ تابش نور را متراکم کنند و به نور جهت دهند. اما وقتی این دو وسیله در کنار هم استفاده می‌شوند، زاویه تابش نور چتر بسیار بزرگ‌تر از زاویه تابش نور سافت‌باکس است. بنابراین بسیار مهم است که ابعاد سافت‌باکس یا چتر را متناسب با سوژه‌ای که از آن عکاسی می‌کنید انتخاب کنید.
زاویه تابش نور یک چتر معمولاً حدود 135 درجه و این زاویه برای سافت‌باکس نزدیک به 90 درجه است.
از سوی دیگر سافت‌باکس‌ها نور کنترل‌شده‌تری دارند و برای نورپردازی پرتره، سایه‌های دقیق‌تری را تولید می‌کنند. جهت دادن به نور یک سافت‌باکس ساده‌تر از چتر است و ضمنا اغلب سافت‌باکس‌ها دارای یک شبکه پارچه‌ای به نام Grid (زنبوری) نیز هستند که به شما کمک می‌کند از پراکندگی نور به میزان زیادی جلوگیری کنید. استفاده از یک Grid می‌تواند زاویه تابش نور را از 90 درجه به 60، 40 یا حتی 20 درجه محدود کند. نکته مهم اینجاست که استفاده از Grid تنها زاویه تابش نور را بسته‌تر می‌کند و از میزان سافت و ملایم بودن نور نمی‌کاهد. به همین دلیل سافت‌باکس یا Grid یکی از انتخاب‌های اصلی برای عکاسان پرتره به شمار می‌رود.
در هر دو مورد سافت‌باکس یا چتر، ممکن است زمینه داخلی سافت باکس به رنگ سفید، نقره‌ای یا طلایی باشد که بنا به استفاده‌ای که دارند می‌توانند گرمای نور تابیده شده را تغییر دهند.
تغییر شدت و کیفیت نور
معمولاً سافت‌باکس‌ها از یک یا دو لایه ملایم کننده نور (دیفیوزر) برای ملایم کردن سایه‌ها و نور تابیده شده استفاده می‌کنند. این لایه‌های پارچه‌ای را می‌توان جدا کرده یا تعداد آنها را افزایش داد. ضمنا در صورت نیاز می‌توان روی آنها، از پارچه‌های دارای ته مایه‌های رنگی نیز برای ایجاد جلوه‌های خاص استفاده کرد.
اندازه و شکل
سافت‌باکس‌ها دارای شکل و اندازه های گوناگونی هستند. انواع چهارگوش آنها عمومیت بیشتری دارد. از نظر اندازه نیز باید سعی کنید ابعاد سافت باکس را به گونه‌ای انتخاب کنید که با پوشش 90 درجه‌ای معمول که دارند تقریباً در یک فاصله منطقی حدود 3 متری، بتوانند تمام سوژه را پوشش دهند. طبیعی است که اگر کار عکاسی ماکرو انجام می‌دهید، یک سافت باکس 40×40 سانتی‌متر می‌تواند برای سوژه‌تان یک منبع نور بزرگ به حساب بیاید. اما اگر همین سافت‌باکس را برای عکاسی پرتره استفاده کنید، برای اینکه نور آن بتواند روی یک سوژه تمام قد بتابد، احتمالا باید نور را خیلی دورتر قرار دهید که این کار موجب تیز‌تر شدن نور می‌شود، حتی نور یک سافت باکس هم در فاصله 10 متری همچنان یک نور کوچک و تیز به حساب می‌آید. بنابراین نباید با دور کردن بیش از اندازه سافت‌باکس، تاثیر ملایم شدن نور را از بین ببرید.
سافت‌باکس مستطیلی
این نوع سافت باکس معمول‌ترین شکل سافت باکس است. زیرا اغلب عکاسان پرتره برای نوردهی قدی سوژه از آن استفاده می‌کنند. از آنجا که اغلب این سافت‌باکس‌ها دارای دهانه قابل چرخش هستند، جهت قرارگیری آنها را می‌توان بسته به نیاز نورپردازی چرخاند. بنابراین می‌توانند برای عکس‌های قدی به صورت عمودی و برای عکس‌های دسته‌جمعی به صورت افقی قرار بگیرند.
سافت باکس مربعی
این سافت‌باکس‌ها بیشترین کاربرد را برای عکاسان پرتره استودیویی دارند. زیرا هم کچ‌لایت (برق چشم) آنها مانند سافت‌باکس‌های مستطیلی خطی و بلند نیست و هم به دلیل کوتاه بودن آنها، برای آتلیه‌هایی که سقف کوتاه دارند کاربرد بیشتری دارند تا به سقف گیر نکنند.
سافت‌باکس‌های چند ضلعی
این نوع از سافت‌باکس‌ها این روز‌ها علاقه‌مندان زیادی پیدا کرده است، زیرا نور آنها معمولاً دارای پوشش بیشتری (نسبت به سافت‌باکس‌های چند ضلعی است) و همچنین نور کچ‌لایت آنها در چشم سوژه تقریباً دایره‌ای دیده می‌شود. برخی از شرکت‌ها مانند سافت‌باکس‌هایی چند ضلعی مانند چتر، یا دیفیوزر‌هایی برای تبدیل چتر به سافت‌باکس تولید کرده‌اند که کاربردی شبیه به همین سافت‌باکس‌ها دارند و استفاده از آنها برای عکاسی پرتره فوق‌العاده است.
نور مورد استفاده
آخرین نکته درباره سافت‌باکس‌ها این است که این تجهیزات صرفاً برای نورهای آتلیه‌ای ساخته نمی‌شوند. بسیاری از سافت‌باکس‌ها به دلیل وزن کمی که دارند، می‌توانند روی پایه‌های سبک قرار بگیرند، یا مانند یک چتر معمولی، از آنها روی پایه‌های مخصوص فلاش‌های آتلیه‌ای استفاده کرد. حتی برخی از سافت‌باکس‌ها به صورت مجموعه، همراه با پایه نگهدارنده فلاش و Grid پارچه‌ای عرضه می‌شوند.
