در چشم‌انداز فرهنگی اروپا، جشنواره Fotografia Europea جایگاهی ویژه دارد؛ رویدادی بین‌المللی که هر ساله در شهر رجو امیلیا ایتالیا برگزار می‌شود و از سال ۲۰۰۶ تاکنون، به یکی از قطب‌های اصلی گفت‌وگو پیرامون عکاسی معاصر و تحولات اجتماعی بدل شده است. در ادامه با پیکسل همراه باشید.
این جشنواره، عکاسی را نه صرفاً به‌عنوان ابزار ثبت تصویر، بلکه همچون زبانی زنده برای اندیشیدن، دیدن و معنا بخشیدن به جهان معاصر در نظر می‌گیرد. به همین دلیل، در هر دوره یک موضوع محوری انتخاب می‌شود که همچون نخ تسبیح، مجموعه‌ای از نمایشگاه‌ها، گفت‌وگوها، کارگاه‌ها و پروژه‌های جانبی را به‌هم پیوند می‌زند.
طی دو دهه گذشته، Fotografia Europea با دعوت از هنرمندان برجسته، کیوریتورهای نوآور، و پژوهشگران حوزه هنر و اجتماع، موفق شده است بستری منحصربه‌فرد برای تلاقی دیدگاه‌های گوناگون پیرامون موضوعات پیچیده‌ای چون هویت، بحران، مهاجرت، زیست‌پذیری، و امر سیاسی فراهم آورد.
این جشنواره نه‌فقط در گالری‌ها و موزه‌های معتبر شهر، بلکه در دل فضاهای عمومی، کتابخانه‌ها، مدارس و حتی خانه‌های شهروندان جریان دارد. بخش مردمی آن با عنوان Circuito OFF، هر ساله صدها نمایشگاه غیررسمی را در سراسر شهر فعال می‌کند و مشارکتی گسترده را میان هنرمندان، ساکنان و نهادهای محلی رقم می‌زند.
اکنون، در سال ۲۰۲۵، جشنواره وارد بیستمین سال خود شده است؛ فرصتی برای بازنگری، برای گشودن صفحه‌ای تازه و برای تأمل بر آن‌چه عکاسی می‌تواند در عصر بحران‌های جهانی، دگرگونی‌های هویتی و تنش‌های نسلی ارائه کند.
موضوع این دوره، «Avere vent’anni» یا «بیست‌سالگی»، در عین حال که اشاره‌ای مستقیم به سن جشنواره دارد، دعوتی است برای نگریستن به تجربه زیسته‌ی نسلی که اکنون در آستانه بزرگسالی ایستاده است: نسل Z.
در ادامه، به بررسی مستندِ جشنواره‌ی ۲۰۲۵ و رویکردهای مفهومی، هنری و اجتماعی آن خواهیم پرداخت.
موضوع محوری: «بیست‌سالگی» (Avere vent’anni)
در بیستمین سال برگزاری، جشنواره با انتخاب موضوع «بیست‌سالگی» به بررسی دوران گذار از نوجوانی به بزرگسالی می‌پردازد؛ دوره‌ای پر از امید، اضطراب، آزادی و مسئولیت. این موضوع به‌ویژه در زمینه‌ی نسل Z مورد توجه قرار گرفته است، نسلی که در مواجهه با بحران‌های اقلیمی، نابرابری‌های اجتماعی و تحولات دیجیتال، در جستجوی هویت و جایگاه خود در جهان است.
نمایشگاه‌های اصلی
جشنواره در مکان‌های مختلفی از شهر رجو امیلیا برگزار می‌شود. طوری که انگار برنامه‌های آن در سراسر شهر پراکنده شده. برخی از نمایشگاه‌های شاخص بیستمین دوره این جشنواره عبارت‌اند از:
- Daido Moriyama: A Retrospective: نمایشگاه اختصاصی از دادیو موریاما، عکاس ژاپنی، بررسی تأثیرات غرب‌گرایی بر جامعه ژاپن پس از جنگ جهانی دوم.
- Viviane Sassen – This Body Made of Stardust: ترکیبی از عکاسی، ماده و حافظه برای ساخت یک یادبود بصری.
- Luigi Ghirri – Lezioni di fotografia: بازنمایی درس‌های عکاسی در دانشگاه، تأملی بر نقش آموزش در هنر عکاسی.
- Giovane Fotografia Italiana – Premio Luigi Ghirri: نمایش آثار هفت فینالیست جوان ایتالیایی با تمرکز بر هویت، مهاجرت و روابط بین‌نسلی.
Circuito OFF
بخش غیررسمی جشنواره با بیش از ۲۰۰ نمایشگاه در سراسر شهر رجو امیلیا و استان برگزار می‌شود. این بخش شامل نمایشگاه‌هایی در فضاهای عمومی، مدارس و مکان‌های غیرمتعارف است که توسط شهروندان و هنرمندان محلی سازمان‌دهی شده‌اند. یکی از مکان‌های برجسته در این بخش، Ex Aci است که به عنوان فضای «Visioni Off» میزبان پروژه‌های ویژه‌ای است که هویت متنوع و روحیه همکاری شهر را به نمایش می‌گذارند.
