یکی از اولویت‌های عکاسانی که از دوربین‌های DSLR استفاده می‌کنند تمیز نگه‌داشتن بدنه، سنسور و لنز دوربین است. زیرا در صورت تمیز نبودن برخی از قسمت‌های دوربین مثل سنسور، ممکن است در قسمت‌هایی از عکس جزئیات تصوبر به خوبی به ثبت نرسد و در مرحله ویرایش نیز نتوان آن را اصلاح کرد!
پیش‌ازاین هم در مطالبی مثل “چگونه لنز و فیلتر خود را تمیز نگه داریم؟” به این موضوع مهم پرداخته بودیم و در اینجا قصد داریم ضمن پرداختن دوباره به این مطلب، یعنی تمیز کردن سنسور دوربین به معرفی چند محصول مرتبط و طریقه استفاده از آنها بپردازیم.
- پیشگیری بهتر از درمان
بهترین راه برای محفاظت بخش جلویی عدسی در برابر آسیب فیزیکی و گردوغبار، نصب یک فیلتر UV روی آن است. این فیلترهای ارزان‌قیمت هیچ تأثیری روی کیفیت و رنگ‌های عکس شما نخواهند داشت و حتی نصب آنها روی فیلترهای گران‌تری مثل فیلتر پولاریزه و ND نیز توصیه می‌شود.
(البته برخی از فیلترهای UV به دلیل مقاومت بالاتر و جلوگیری کامل‌تر از رسیدن اشعه UV به سنسور قیمت بالایی دارند.)
برای حفاظت از بخش داخلی لنز، آینه دوربین و از همه مهم‌تر “سنسور” آن نیز باید حتی‌الامکان از جداسازی لنز از روی بدنه اجتناب کنید، و درصورتی‌که برای تعویض لنز مجبور به این کار شدید آن را در محیط بسته و بدون معطلی انجام دهید.
- چگونه بفهمیم لنز یا سنسور نیاز به تمیز کردن دارند؟
نکته مهم در مورد تمیز کردن قطعات داخلی دوربین DSLR این است که فقط در زمانی که نیاز به تمیز کردن باشد اقدام به تمیز کردن آنها کنید!
یعنی هیچ احتیاجی به تنظیف عدسی و قطعات داخلی دوربین به‌صورت متناوب و پیش از اطمینان از وجود گردوغبار نیست. زیرا امکان آسیب زدن به این قطعات حساس در زمان تنظیف نیز وجود دارد.
چندراه برای فهمیدن این مسئله وجود دارد:
به‌طورکلی گردوغبار روی لنز در عکس‌ها به‌صورت نقاط بزرگ و محو در عکس‌ها ثبت می‌شوند و گردوغبار روی سنسور به شکل نقاط ریز و تیره خواهند بود.
برای اطمینان از وجود گردوغبار روی سنسور می‌توانید در فاصله کانونی نرمال یا واید، با دیافراگم بسته از یک سطح یکرنگ و روشن مثل سطح یک کاغذ یا آسمان عکس بگیرید و با مشاهده آن عکس در نمایشگر کامپیوتر این مسئله را بررسی کنید.
البته اما اگر در چشمی دوربین نقاطی را مشاهده می‌کنید که در عکس ثبت نمی‌شوند، احتمالاً گردوغبار روی آینه‌ی دوربین قراردارد.
- چگونه تنظیف سنسور را انجام دهیم؟
اگر از وجود گردوغبار روی سنسور اطمینان پیدا کردید، زمان پاکسازی فرا رسیده است!
فراموش نکنید که همیشه راه‌های غیرمستقیم و با کمترین تماس فیزیکی در اولویت قرار دارند. برای مثال در دوربین‌های کانن گزینه‌ای قرار دارد به نام Sensor Cleaning که با انتخاب آن و با لرزش‌های خفیف سنسور، گردوغبار از روی سنسور زدوده خواهد شد.
گزینه clean now در دوربین‌های DSLR نیکون همین عمل را انجام می‌دهد.
درصورتی‌که همچنان گردوغبار روی سنسور وجود داشت، تکرار دوباره این کار ممکن است در رفع گردوغبار موثر باید اما اگر بازهم گردوغبار از روی سنسور پاک نشد باید لنز را از روی بدنه جدا کنید و با انتخاب گزینه “پاکسازی دستی دوربین” که موجب کنار رفتن آینه خواهد شد، شروع به پاکسازی دستی سنسور کنید.
ازآنجایی‌که کمترین تماس فیزیکی در اولویت قرار دارد، برای پاکسازی سنسور ابتدا باید از دمنده‌های هوا استفاده کرد. به‌هیچ‌عنوان برای انجام این کار روی سنسور فوت نکنید! زیرا این کار خود موجب انتقال رطوبت روی سنسور و کثیف شدن آن خواهد شد.
در هنگام استفاده از دمنده حتماً دوربین را به سمت زمین بگیرید تا سنسور به سمت پایین قرار بگیرد. این کار هم موجب جدا شدن راحت‌تر گردوغبار از سطح سنسور خواهد شد و هم تا حد زیادی از انتقال گردوغبار به بخش‌های داخلی دوربین جلوگیری خواهد کرد.
برای اطمینان از عدم وجود گردوغبار روی سنسور هرگز به چشمان خود اطمینان نکنید و از یک ذره‌بین برای این کار استفاده کنید. شرکت‌های سازنده لوازم تنظیف دوربین حتی ذره‌بین‌های مخصوصی برای این کار تولید کرده‌اند که Green Clean Hands Free Magnifier یکی از آن‌هاست.
یکی از کیت‌های ارزان‌قیمت دارای دمنده کیت Hama Dust Ex Air Blower 5610 است که میزان مناسبی از هوا را با هربار فشار انتقال می‌دهد.
کیت Vanguard CK6N1 نیز دارای یک دمنده چند کاره و تعدادی دستمال و لوازم تمیز کننده است. توجه داشته باشید که بخش‌های فرچه‌ای و گرافیتی این دمنده ها برای تماس با سنسور طراحی نشده‌اند و از آنها فقط برای پاکسازی بخش‌های خارجی دوربین و عدسی‌های لنز و شیشه چشمی دوربین استفاده کنید. این کیت دارای کیف مخصوص برای حمل لوازم تنظیف نیز هست.
کیت Vanguard CK3N1 مشابه کیت Vanguard CK6N1 است با لوازم کمتر و قیمت پایین‌تر:
اما حرفه‌ای ترین و مطمئن ترین راه برای پاکسازی سطح سنسور استفاده از کیت‌های تخصصی مثل Green Clean Sensor Cleaning System است که بجای دمیدند هوا، با مکش آن گردوغبار را از روی سنسور جمع آوری می‌کند و در واقع همانند یک جاروبرقی کوچک و ظریف عمل می‌کند.
این کیت در مقایسه با کیت‌های دیگر دارای قیمت بالاتری می‌باشد و همچنین مجموعه‌ی کاملی از لوازم تنظیف را به‌همراه یک کیف مخصوص در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
البته در صورتی که دمنده ها قادر به پاکسازی سنسور نبودند و نمی‌خواهید بیشتر از قیمت یک دمنده برای پاک کردن دوربین خود هزینه کنید، می‌توانید از اسپری هوای Hama که در واقع برای تمیز کردن دقیق و کامل لوازم الکترونیک از جمله بدنه و لنز دوربین ساخته‌شده است برای این کار استفاده کنید.
این اسپری مقدار بیشتری هوا را با فشار بیشتری و دقیقاً به سمت نقطه مورد نظر هدایت می‌کند. تمیز کردن سنسور با اسپری هوا، تنها درصورتی‌که با رعایت جوانب احتیاط و بافاصله مناسب از آنها استفاده شود نسبت به تماس فیزیکی اولویت‌دارد.
(با توجه به اینکه استفاده از این اسپری رسماً برای پاکسازی سنسور توصیه نشده است، مسئولیت هرگونه آسیب رساندن توسط آن به سنسور بدلیل عدم رعایت نکات ایمنی بر عهده کاربر خواهد بود. اما استفاده از ان برای پاکسازی راحت‌تر بدنه و لنز توصیه می‌شود.)
فراموش نکنید که آینه دوربین نیز همانند سنسور بشدت آسیب پذیر است و همان نکاتی را که برای تمیزکردن سنسور روی آن تاکید شد را در مورد آینه نیز رعایت کنید.
- دستمال‌ها و محلول‌ها در کجا کاربرد دارند؟
معمولاً به همراه کیت‌های تنظیف دستمال‌ها و محلول‌هایی وجود دارند که نباید از آنها برای تمیز کردن سنسور و حتی آینه دوربین استفاده کرد. این موارد برای پاکسازی عدسی‌های لنز و مانیتور دوربین کاربرد دارند. در مورد پاک کردن عدسی‌های لنز هم همچنان تماس فیزیکی در اولویت نیست و پاکسازی آن با فشار هوای و استفاده از اسپری در اولویت قرار دارند.
اما درصورتی‌که سنسور با فشار هوا پاک نشد و یا لکه‌ای روی آن قرار داشت که با جریان هوا امکان پاکسازی ان وجود نداشت، استفاده از دستمال‌های مخصوص که معمولاً به همراه محلول مخصوص در بازار موجود هستند به‌عنوان آخرین راه پیش روی شماست. برای استفاده از چنین کیت‌های تمیزکننده‌ای اطمینان حاصل کنید که استفاده از آن برای پاکسازی سنسور مجاز است و حدالامکان خودتان برای پاکسازی سنسور از آن استفاده نکنید و استفاده از آن را به افراد حرفه‌ای بسپارید.
اکثر کیت‌هایی که در این مطلب معرفی شدند یک یا چند دستمال تمیز کننده نیز به‌همراه دارند. اما اگر قصد تهیه دستمال مناسب تمیزکردن لنز و نمایشگر دوربین را دارید، دستمال پارچه‌ای Hama Cleaning Cloth Micro 5905 که دارای محفظه مخصوص نیز هست و دستمال میکروفایبر Phottix گزینه‌های بسیار خوبی هستند.
- در نهایت
گرچه تمیز کردن سنسور و اجزای داخلی دوربین کاری حساس و شاید دلهره‌آور باشد، اما اجتناب ناپذیر است و اگر می‌خواهید عکاسی را بصورت حرفه‌ای دنبال کنید چاره‌ای جز یادگیری آن و تهیه ابزار حرفه‌ای این کار ندارید.
مطمئن باشید با درنظر داشتن نکاتی که به آنها اشاره کردیم و استفاده از کیت‌های تنظیف استاندارد و اجتناب از تماس مستقیم فیزیکی (مگر در صورت لزوم) ریسک این کار به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت و پس از مدتی به یکی از مهارت‌های شما در عکاسی تبدیل خواهد شد.