کمپانی زایس در آستانه یک‌صد و هفتاد و یکمین سالگرد تأسیس خود است و در این مدت به یکی از معتبرترین نام‌ها در صنعت عکاسی تبدیل شده است. با این وجود، چه ویژگی‌هایی باعث شده که اعتبار این کمپانی و لنز های زایس تا این اندازه بالا برود؟ اساساً محصولات کمپانی زایس چه برتری نسبت به تولیدات دیگر کمپانی‌های مشابه دارند؟ در ادامه سعی کرده‌ایم تا با بررسی و برشمردن خصوصیات لنزهای زایس تا حد زیادی به سؤالات فوق پاسخ دهیم. با پیکسل همراه باشید.
کمپانی زایس در سال ۱۸۴۶ توسط فیزیکدان معروف، کارل زایس تأسیس شد. این کمپانی نه تنها در تولید دوربین بلکه در تولید دیگر تجهیزات اپتیکی از لنز عینک‌های طبی گرفته تا میکروسکوپ و لیزر، سابقه طولانی را در کارنامه خود دارد.
امروزه صنعت دوربین‌های عکاسی بسیاری از پیشرفت‌های خود را مدیون کمپانی زایس می‌داند. چرا که این کمپانی و مهندسانش را‌ه‌کار‌های بسیاری را در ساخت لنز کشف کرده‌اند که بسیاری از خطاها و انحرافات را به حداقل میزان خود می‌رساند.
زایس در تولید لنزهای سینمایی نیز به یک غول تبدیل شده است. امروزه بسیاری از فیلم‌های سطح اول دنیا با این لنز‌ها تصویربرداری می‌شود. سه گانه ارباب حلقه‌ها و مجموعه فیلم‌های سریع و خشن از آن دسته از فیلم‌هایی است که با لنزهای واید زایس فیلم‌برداری شده‌اند. حتی استنلی کوبریک نیز فیلم Barry Lyndon خود را با سریع‌ترین لنز جهان یعنی زایس ۵۰ میلی‌متری F0.7 فیلم‌برداری کرده است.
اساساً مشخصه‌ای که لنزهای زایس را یک سر و گردن بالاتر از لنزهای دیگر قرار می‌دهد، علاوه بر پشتوانه علمی عظیمی که با خود دارد، دقت بسیار بالا و به کار بردن روش‌هایی خاص و انحصاری در ساخت لنز است. در واقع این کمپانی با ۱۷۰ سال سعی و خطا و پژوهش‌های علمی در طراحی لنزهای مختلف عملاً به بالا‌ترین تکنولوژی ممکن در ساخت لنزهای مختلف دست یافته است.
طراحی اپتیکی لنزهای نرمال و تله‌فتوی Zeiss
Planar
لنزهای نرمال لنز‌هایی هستند که فاصله کانونی آن‌ها برابر با قطر فیلم و یا حسگری است که تصویر بر روی آن‌ها شکل می‌گیرد؛ بنابراین در دوربین‌های فول‌فریم، نرمال‌ترین لنز فاصله کانونی معادل ۴۳.۳ میلی‌متر خواهد داشت. ولی لنزهای دیگر و با فاصله کانونی نزدیک به این عدد نیز نرمال به حساب می‌آیند. کمپانی زایس برای ساخت این لنز‌ها از تکنولوژی Planar بهره می‌گیرد. Planar یک روش ابداعی در ساخت لنز است که توسط زایس در سال ۱۸۹۶ معرفی شد. در این روش دهانه دیافراگم بین دو گروه از المان‌های نوری قرار می‌گیرد و ۸ سطح در تماس با هوا هستند. امروزه سریع‌ترین لنزهای نرمال با این روش ساخته می‌شوند و از میان آن‌ها می‌توان به لنزهای بسیار پیشرفته Otus 85 mm زایس اشاره کرد.
Tessar
در لنز‌هایی که با روش Tessar ساخته می‌شوند ۴ المان نوری به کار گرفته می‌شود و وزن تمام شده لنز بسیار پایین خواهد بود. به علاوه به لطف چیدمان خاص عدسی‌ها (المان‌ها) در کنار یکدیگر، انحرافات و خطاهای رنگی لنز به میزان زیادی کاهش می‌یابد.
Sonnar
این روش در طراحی اپتیکی لنز در سال ۱۹۳۲ ابداع گردید و امروزه بسیاری از لنزهای تله زایس با این الگو طراحی می‌شود. این روش در واقع نسخه اصلاح شده الگوی Tessar می‌باشد. اغلب لنزهای Sonnar با دوربین‌های DSLR سازگار نیستند چرا که المان پشتی لنز با آینه برخورد می‌کند و تنها دوربین‌های بدون آینه و بعضی از دوربین‌های مدیوم فرمت قابلیت بهره بردن از این لنز را دارند؛ با این حال برخی از بهترین لنزهای تولید شده، با این روش اپتیکی ساخته شده‌اند و بیشترین وضوح را ارائه می‌دهند. لازم به ذکر است که لنز ساخته‌شده با این روش نسبت به دو شیوه قبلی، تصویری با کنتراست بیشتر و Flare کمتر را ارائه می‌دهد.
طراحی اپتیکی لنزهای واید Zeiss
تمامی لنزهای واید کمپانی زایس، در انتهای نامشان، به عبارت Gon ختم می‌شود که در زبان یونانی به معنای زاویه است.
Biogon
این روش برای ساخت لنزهای واید برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ به کار گرفته شد. لنزهای تولید شده با روش Biogon از ابعاد کوچکی برخوردار هستند و تصویری واضح و شارپ را ارائه می‌دهند.
Distagon
Distagon در یونانی به معنای وایدانگل می‌باشد. اکثر لنزهای جدید واید کمپانی زایس با این الگو ساخته می‌شوند. به علاوه لنزهای نرمال با فاصله کانونی ۳۵ میلی‌متر نیز با این روش ساخته شده‌اند که از میان آن‌ها می‌توان به لنز Loxia 35mm زایس اشاره کرد.
Hologon
این روش در سال ۱۹۶۶ به کار گرفته شد و لنزهای سوپر وایدی نیز با این الگو طراحی شده است. اغلب لنزهای ساخته شده با این روش سوپر واید هستند. در این لنز‌ها از ۲ یا ۳ المان به شدت انحنادار استفاده می‌شود که ساخت آن‌ها نیز بسیار مشکل است. لنزهای هولوگان با بک‌های مسطح دیجیتال امروزی سازگار نیستند چرا که تصویر در گوشه‌های کادر به شدت تغییر شکل می‌دهد.
کیفیت و وضوح لنزهای Ziess
اگر به سایت DxOmark، تخصصی‌ترین و معتبرترین آزمایشگاه در تحلیل دوربین‌های عکاسی، سری بزنیم، طبق بررسی‌ها و گزارش‌های مهندسین این لابراتوار، در میان ۱۵ لنز برتر تولید شده، ۱۰ تای آن‌ها از محصولات شرکت زایس می‌باشد. نکته جالب در مورد لنزهای زایس اینجاست که وضوح تصویر در عدد دیافراگم‌های مختلف بسیار بالاست و تغییر زیادی نمی‌کند. این در حالی است که در دیگر لنز‌ها بیشترین وضوح تصویر در بازشدگی دیافراگمی بین ۵.۶ و ۸ اتفاق می‌افتد و هر چه از این اعداد فاصله می‌گیریم، وضوح تصویر نیز به خصوص در کناره‌های تصویر کاهش می‌یابد.
به عنوان مثال لنز Zeiss Milvus 50mm که با مانت‌های مختلف برای دوربین‌های نیکون و کانن تولید شده است نمره‌ای معادل ۴۱ گرفته است. این عدد با توجه به سخت‌گیری‌های تحلیل‌گران DxOmark نمره‌ای بسیار بالاست. به علاوه این لنز بر روی یک دوربین نیکون D800 وضوحی معادل با 33PMP دارد که به کیفیت بسیار بالای تصویر ثبت شده اشاره دارد.
