فیلترهای UV

فیلترهای UV لنز

بسیاری از عکاسان فیلتر‌های UV را روی لنزهای خود در بیشتر اوقات نگه می‌دارند. اما دلیل این کار چیست؟‌ آیا نگه داشتن یک لایه اپتیک اضافی روی لنز بر روی تصاویر و نوردهی دوربین تأثیر می‌گذارد؟ ممکن است تعداد سؤالات بیشتری در مورد فیلترهای فرابنفش و یا به عبارت دیگر فیلترهای UV در ذهن شما نقش بسته باشد. در این متن کوشیده‌ایم تا این سؤالات را برطرف کنیم و درک اجمالی از این پالایه‌ها  و مزایا و معایب آن‌ها را در اختیار علاقه‌مندان بگذاریم.

اشعه فرابنفش قسمتی از نور محیطی است که خارج از محدوده دید ما است، اما می‌تواند بر روی تصاویر شما تأثیر منفی بگذارد، البته لازم به ذکر است که مقدار این اشعه در شرایط جغرافیایی مختلف است. هرچقدر که نزدیک دریا باشیم و ارتفاع کمتر باشد این اشعه کمتر در محیط وجود دارد ولی در ارتفاعات تأثیر UV بسیار بالاتر است.

در مورد فیلترهای UV در بین بسیاری از عکاسان بحث‌های زیادی شده است. بعضی از افراد استفاده از فیلترهای کاملاً واضح که تنها از لنز محافظت می‌کنند و قابلیت دیگری نیز ندارند را برای استفاده طولانی مدت بر روی لنز ترجیح می‌دهند. جواب قطعی نمی‌توان داد که کدام‌یک از این پالایه‌ها بهتر هستند چون هرکدام به منظور خاصی ساخته شده‌اند؛ فیلترهای واضح تنها وظیفه مراقبت از المان جلویی را دارند ولی فیلترهای UV،‌ اشعه فرابنفش را نیز بلاک می‌کنند.

تمام فیلترهای UV چندلایه ساخته شده توسط برندها مطرح دارای کیفیت اپتیکالی مشابه با عدسی‌های لنز هستند. اما با این حال فیلترهای UV ارزانی نیز در بازار موجود هستند که کیفیت اپتیکال پایینی دارند و این کیفیت پایین موجب کم شدن نور ورودی به لنز و در نتیجه کم شدن کیفیت تصاویر می‌شود،‌ ولی وقتی از مزایا و معایب استفاده از این پالایه‌ها صحبت می‌کنیم،‌ بهتر است که نوع باکیفیت آن‌ها را در نظر بگیریم و در این متن نیز سعی بر این شده است.

این پالایه‌ها از ورود اشعه فرابنفش به داخل لنز جلوگیری می‌کنند و همچنین رنگ آبی رنگی که در هنگام عکس‌برداری در نور شدید روزهای آفتابی، به تصاویر اضافه می‌شود نیز حذف می‌کنند. همچنین در بعضی از مواقع استفاده از فیلترهای UV موجب کاهش انحرافاتی مانند اعوجاج رنگی در کناره‌‌های تصاویر ثبت شده می‌شود.

یکی دیگر از دلایل اصلی استفاده از فیلتر‌های UV محافظت از لنز است. وجود یک لایه اضافی روی لنز ممکن است در بعضی از مواقع از المان جلویی لنز در برابر برخورد اشیا و سطوح سخت و همچنین نفوذ آب محافظت کند. البته همان‌طور که گفتیم در بعضی از مواقع و نباید وجود فیلتر UV آن‌چنان خیال شما را راحت کند که دقت زیادی در حمل و نگهداری از لنز نداشته باشید به علت اینکه این پالایه‌ها نیز یک لایه شیشه اپتیکال نازک هستند و مقاومت بالایی در مقابل ضربه از خود ندارند و همچنین تنها می‌توانند از المان جلویی لنز محافظت کنند. اما یکی دیگر از نقوش محافظتی این پالایه‌ها در قبال لنز،‌ جلوگیری از خط و خش افتادن،‌ کثیف شدن،‌ و ورود و نشستن گردوغبار روی سطح المان جلویی است. با وجود این پالایه‌ها می‌توان دیگر نگران خراش و خط افتادن بر روی المان جلویی و درنتیجه افت کیفیت همیشگی در تصاویر ثبت شده با آن لنز نبود. در ادامه تمیز ماندن المان جلویی می‌توان گفت که در بعضی از شرایط این امر ممکن است سرعت بیشتری به جریان کار شما ببخشد، به علت اینکه اگر بخواهید سریعاً در لحظه‌ای عکس‌برداری کنید و حتی اگر فیلتر کثیف باشد،‌ با خیال راحت از اینکه المان جلویی لنز در اثر وجود فیلتر کاملاً تمیز مانده،‌ می‌توانید به سرعت فیلتر را از روی لنز باز کنید و از دوربین خود استفاده کنید.

پالایه‌ها سطح تخت و کاملاً صیقلی دارند و درنتیجه تمیز کردن آن‌ها نیز بسیار راحت است. همچنین اگر فیلتر به قدر زیادی کثیف شده باشد یا در اثر برخود اجسام سطح آن آسیب ببیند و خش‌دار شود، خرید و تعویض فیلتر خرج بسیار کم‌تری نسبت به تعویض لنز برای شما خواهد داشت. البته بسیاری از افراد اعتقاد دارند که آسیب به المان جلویی لنز اتفاقی است که کمتر پیش می‌آید و بهتر است که هزینه‌ای برای خرید فیلتر به منظور محافظت از لنز نکنیم. اما درست است که کمتر المان جلویی لنزها آسیب می‌بیند و خش‌دار می‌شود ولی دفع خطر احتمالی می‌تواند شرط عقل باشد.

آیا فیلترهای UV کیفیت تصاویر را کم می‌کنند؟

جواب این سؤال در تئوری مثبت است ولی در عمل این مقدار آن‌قدر ناچیز است که به احتمال زیاد به‌هیچ‌وجه متوجه کم شدن کیفیت تصاویر نخواهیم بود. درنتیجه بهتر است که سؤال خود را به این شکل بپرسیم که آیا وجود فیلترهای UV کاهش کیفیت ملموسی در تصاویر ایجاد می‌کنند؟ پاسخ این سؤال به طور حتم،‌ خیر است. 

آیا وجود فیلتر UV بر روی لنز تأثیری بر پدیده فلر و سایه‌دار شدن اجسام در تصاویر دارد؟

انحرافات تصویری اعم از پدیده‌های فلر و سایه‌دار شدن در اثر انعکاس نور ناخواسته از سطوح مختلف در درون لنز و تابش این نور به سنسور دوربین ایجاد می‌شوند. سطح عدسی‌های درون لنز و همچنین پالایه‌ها می‌توانند در رخ دادن این پدیده‌ها مؤثر باشند. اما اکثر لنزهای مدرن دارای ۱۵ عدسی و یا بیشتر از آن هستند و وجود یک شیشه اپتیکال اضافی که همان فیلتر است، در عمل تأثیر زیادی در رخ دادن چنین انحرافات تصویری نخواهد داشت. در تحقیقاتی که از بسیاری از عکاس‌های حرفه‌ای شده است، وجود فیلتر UV باکیفیت روی اکثر لنزها تأثیر قابل‌رؤیتی در بروز چنین انحرافاتی نداشته است.

اما به ندرت و در بعضی از شرایط نادر ممکن است وجود این پالایه‌ها بر روی لنز موجب به وجود آمدن چنین پدیده‌هایی شود. در بعضی از لنزها،‌ هنگامی که کاربر دیافراگم را در حداکثر گشودگی یا نردیک به حداکثر تنظیم می‌‌کند، بازتاب نوری که به سنسور تابیده شده،‌ ممکن است که به سطح پشتی فیلتر برخورد کند و در اثر این امر دوباره به سنسور تابیده شود. در نتیجه چنین بازتابی که ندرتاً اتفاق می‌افتد، ممکن است وجود فیلتر روی لنز باعث سایه‌دار شدن سوژه و یا اجسام در تصاویر شود. البته این اتفاق نادر نیز مربوط به تمام انواع پالایه‌ها است و نمی‌توان آن را به فیلتر UV محدود کرد.

البته این شبح‌وارگی و یا همان سایه‌دار بودن بسیار کمرنگ خواهد بود و همچنین این اتفاق نادر تنها در تاریکی و عکاسی در شب و برای منبع نورهای موجود با پس‌زمینه آسمان تاریک ممکن است به ندرت رخ دهد، اما اگر فوکوس بر روی بی‌نهایت تنظیم شده باشد و یا نورهایی که توسط سطح پشتی فیلتر بازتاب داده شده‌اند، در محدوده فوکوس باشند این سایه‌ها کاملاً محسوس خواهند بود و می‌توانید با کاهش گشودگی دیافراگم و یا جدا کردن فیلتر از روی لنز این مشکل را برطرف کنید.

آیا در اثر وجود فیلتر بر روی لنز،‌ نور ورودی به داخل لنز کاهش می‌یابد؟

تمام فیلترهای استاندارد تأثیری در کاهش نوری که از داخل آن‌ها عبور می‌کند ندارند. ازآنجایی‌که بیشتر لنزهای مدرن حداقل دارای هفت المان و در اکثر مواقع دارای دو برابر این تعداد المان هستند؛ نمی‌توان تأثیری برای وجود یک شیشه اپتیکال اضافی در نظر گرفت.

آیا وجود فیلتر UV باعث کاهش رزولوشن می‌شود؟

هیچ دلیل منطقی برای کاهش رزولوشن در اثر وجود فیلتر UV باکیفیت روی یک لنز نرمال وجود ندارد. فیلتر‌های باکیفیت سطحی کاملاً تخت و صیقلی دارند که این سطح به‌هیچ‌وجه جهت نور را تغییر نمی‌دهد. اما اگر سطح فیلتر ناهمواری داشته باشد که البته بسیاری از فیلترهای ارزان قیمت چنین ایرادی دارند، ناهمواری سطح این پالایه‌ها تأثیر زیادی در رزولوشن تصاویر، مخصوصاً هنگام استفاده از این نوع فیلترها همراه با لنزهای تله‌ فوتو با بزرگنمایی بالا خواهد گذاشت.

نتیجه گیری

در اکثر مواقع وجود فیلتر UV روی لنز،‌ با به حداقل رساندن تابش اشعه فرابنفش به سطح سنسور دوربین،‌ موجب بالاتر رفتن وضوح در تصاویر می‌شود و همچنین وجود آن می‌تواند در بسیاری از مواقع از المان جلویی لنز شما محافظت کند. پس حتی اگر در کنار دریا  می‌خواهید از دوربین خود استفاده کنید،‌ اگرچه  لنزتان ساختار ضد آب دارد به علت اینکه محلول آب‌نمک دریا ممکن است تأثیر مخربی حتی بر روی لنزهای ضد آب بگذارد، بهتر است از فیلتر UV استفاده کنید. همچنین اگر در محیط‌های خشن سنگی مثل کوهستان از دوربین خود استفاده می‌کنید نیز،‌ وجود فیلتر UV هم راه ورود اشعه فرابنفش به داخل دوربین را مسدود می‌کند و هم از المان جلویی لنز شما محافظت می‌کند. همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، المان جلویی لنزها یکی از ارزشمندتری قطعات لنز هستند و در صورت شکستن و آسیب به آن‌ها هزینه بالایی را برای تعویض آن باید متحمل شوید. در مواقع نادری نیز ممکن است وجود فیلتر UV موجب سایه‌دار شدن منبع نور شود که در چنین مواقعی می‌توانید فیلتر را به‌راحتی از روی لنز جدا کنید.