وایت بالانس چیست؟

در منو تنظیمات دوربین، در دکمه‌های روی بدنه و یا در هر دو بخش، تنظیماتی با عنوان وایت بالانس وجود دارد که اغلب مواقع این بخش ‌به‌صورت مخفف «WB» نوشته شده است. اما این بخش از تنظیمات دقیقاً چه‌کار می‌کند و تغییر در آن، چه تأثیری بر روی تصاویر خواهد گذاشت؟

تنظیم وایت بالانس نه‌تنها برای عکاسان تازه‌وارد گیج‌کننده است، بلکه بسیاری از عکاسان باتجربه نیز، آگاهی کافی از چگونگی اعمال تنظیمات دقیق در این بخش را ندارند. در این مقاله به توضیح وایت بالانس و تأثیر آن در عکاسی خواهیم پرداخت.

تأثیر وایت بالانس بر روی رنگ‌ها

به‌طورمعمول در عکاسی ترجیح می‌دهیم که رنگ‌ها همان‌طور که وجود دارند در عکس‌ها نیز ثبت شوند. می‌توان گفت که این موضوع تنها در اوقاتی که می‌خواهیم عکسی خلاقانه ثبت کنیم، صادق نیست.

اگر همیشه در نور سفید عکاسی کنیم، احتمال اینکه رنگ‌ها در عکس‌هایی که ثبت می‌کنیم نسبت به واقعیت وفادار باشند، محتمل‌تر است. اما میزان و دمای نور در تمام اوقات یکسان نیست. بعضاً در غروب، هنگامی‌که آسمان ابری است و در فضاهای بسته و زیر لامپ‌هایی که نورهای متفاوتی ساطع می‌کنند، عکاسی می‌کنیم.

بااین‌وجود اگر دوربین خود را متوجه این موضوع مهم که در چه نوع نوری در حال عکاسی هستیم، نکنیم؛ احتمالاً دوربین فرض می‌کند که نور محیط از نوع نور سفید است. درنتیجه این موضوع رنگ‌ها دقت لازم را در عکس ثبت شده به همراه نخواهند داشت. در چنین شرایطی در تصویر ثبت شده دقت رنگ وجود ندارد، به‌عبارت‌دیگر این تصاویر همانند تصاویری که یک فیلتر رنگی بر روی آن‌ها قرار گرفته دیده می‌شوند. به این مشکل «Color Cast» گفته می‌شود.

به دلیل اینکه منبع‌های نور متفاوت، نورهایی با رنگ‌های متفاوتی به همراه دارند، چنین مشکلی رخ می‌دهد.  برای مثال نور بعضی از لامپ‌ها زرد و بعضی دیگر سفید و یا نور شمع زرد متمایل به قرمز است. با تنظیم تراز سفیدی (وایت بالانس) دوربین را از این موضوع مطلع می‌کنیم که زیر چه نوع نوری مشغول عکاسی هستیم.

منو تنظیم وایت بالانس

با باز کردن منو تنظیم وایت بالانس در دوربینتان با فهرستی از تنظیمات مشابه با عکس زیر روبرو خواهید شد.

در منویی که در تصویر می‌بینید، می‌توان از حالت‌های پیش‌فرض، حالتی مشابه با نور محیطی که در آن به عکاسی مشغولید را انتخاب کنید. برای مثال اگر در یک روز ابری در فضای بیرون مشغول عکاسی هستید حالت Cloudy و یا اگر زیر نور لامپ‌های مهتابی در حال عکاسی هستید، حالت Fluorescent را انتخاب کنید.

با انتخاب هر یک از این‌ حالت‌ها، دوربین خود را متوجه این موضوع می‌کنیم که در نور روز و یا نور سفید در حال عکاسی نیستید و در صورت اعمال تنظیمات صحیح، رنگ‌های ثبت شده در تصویر تا حد ممکن به رنگ‌های واقعی در آن لحظه نزدیک‌ خواهند بود.

در بخش تنظیمات وایت بالانس، حالت تنظیم خودکار (auto)  نیز وجود دارد. در این حالت مانند سایر تنظیماتی که قابلیت تنظیم خودکار دارند، وایت بالانس به‌صورت خودکار تنظیم خواهد شد. با انتخاب حالت خودکار، دوربین با استفاده از نورسنج داخلی خود، نور محیط را ارزیابی می‌کند. البته انتخاب تنظیم وایت بالانس به‌صورت خودکار همیشه نتایج مطلوبی به همراه ندارد. ازاین‌رو بهتر است که در صورت امکان وایت بالانس دوربین را به‌صورت دستی تنظیم کنید.

احتمالا تا به اینجا، متوجه این موضوع شده‌اید که حالت‌های محدودی در تنظیمات وایت بالانس دوربین، به‌صورت پیش‌فرض وجود دارند و برای تمام موقعیت‌های نوری، حالت مجزایی تعریف نشده است. حتی در حالت‌های پیش‌‍‌فرض موجود نیز در موقعیت‌های متفاوت، تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. برای مثال در تمام روزهای ابری لزوماً نور مشابهی در آسمان نیست. به همین دلیل در دوربین‌های امروزی می‌توان وایت بالانس را با توجه به دمای رنگ نور و بر اساس درجه کلوین تنظیم کرد.

دمای رنگ

درجه دمای رنگ نور ارتباطی با دمای اشیائی که دارای حرارت هستند، ندارد. دمای رنگ برای تعیین شکل و رنگ نور و با درجه کلوین (K) نمایش داده می‌شود. برای تنظیم وایت بالانس نیازی به چیرگی در دانش فیزیک نور و دمای رنگ نخواهید داشت و در صورت تداوم در تمرین و آزمون‌وخطا بعد از مدتی چگونگی تنظیم وایت بالانس با دمای رنگ نور را خواهید آموخت.

در جدولی که در پایین مشاهده می‌کنید، دمای رنگ اکثر منابع نور در اختیارتان قرار گرفته است.

در بخشی از تنظیمات دوربینتان درجه‌بندی همانند تصویر زیر نیز وجود دارد.

برای تنظیم وایت بالانس در این صفحه، ابتدا یک عکس آزمایشی بگیرید. اگر رنگ‌ها در تصویری که ثبت کردید واقعی نیستند و همانند تصویری که بر روی آن یک فیلتر آبی‌رنگ وجود دارد، به نظر می‌رسد؛ درجه کلوین دمای رنگ را به سمت مقداری که نشانگر نور زرد است نزدیک کنید؛ این مقدار در حدود ۳۰۰۰ درجه کلوین است. همچنین اگر در تصویری که ثبت کرده‌اید رنگ‌ها به سمت رنگ زرد سوق پیدا کرده‌اند، دمای رنگ را به سمت رنگ آبی تنظیم کنید- حوالی ۵۰۰۰ درجه کلوین می‌تواند دمای رنگ خوبی در چنین شرایطی باشد. اما تنظیم با این روش زمان زیادی خواهد برد.

نگران نباشید! روش آسان‌تری نیز برای تنظیم دمای رنگ وجود دارد. دوربین خود را در حالت Live View قرار دهید. در این حالت می‌توانید بعد از اعمال تغییرات در دمای رنگ، رنگ‌ها در محیط واقعی را با رنگ‌هایی که در نمایشگر دوربین خود می‌بینید،‌ مقایسه کنید و دمای رنگ را بر روی مقدار ایده‌آل تنظیم کنید.

علاوه بر دو روش بالا، می‌توان با استفاده از کارت‌های خاکستری نیز وایت بالانس دوربین را تنظیم کرد. با استفاده از این کارت‌ها هم در هنگام عکاسی و هم در زمان ویرایش تصاویر، می‌توان وایت بالانس را بهبود بخشید تا رنگ‌هایی واقعی‌تر در تصاویر ثبت شوند. علاوه بر کارت‌های خاکستری، چارت‌های رنگ که با نام کالرچکر در بازار موجودند نیز از دقیق‌ترین ابزارها برای تنظیم وایت بالانس و اصلاح رنگ‌ هستند. در ادامه متن به معرفی و نحوه استفاده از کالرچکر خواهیم پرداخت.

تنظیم وایت بالانس در هنگام قرارگیری زیر نورهای ترکیبی

بعضی‌اوقات منابع نور متفاوتی به محیط روشنایی داده است. برای مثال اتاقی را تجسم کنید که نور خورشید از پنجره‌‌ای اتاق را روشن کرده، نورهای فلورسنت بر روی دیوار، نورهای تنگستنی بر روی سقف و چند نور رنگی نیز در اتاق وجود دارند. در چنین شرایطی تنظیم وایت بالانس دشوارتر از اوقاتی است که نوری یکپارچه محل عکاسی را روشن کرده است.

شاید بعضی از عکاسان باتجربه، حتی در چنین شرایطی بتوانند، تنها با مشاهده نور محیط و بدون استفاده از ابزار مخصوص تنظیم وایت بالانس، درجه کلوین مناسبی را برای دستیابی به وایت بالانس نسبتاً دقیق تنظیم کنند. اما در حقیقت در بسیاری از اوقات حتی با ابزار مخصوص تنظیم وایت بالانس نیز نمی‌توان به‌دقت رنگ بی‌نقصی در تصاویر رسید. اما چرا؟ علاوه بر تنظیم وایت بالانس، دقت رنگ تصاویر به عوامل دیگری مانند دقت سنسور دوربین در دریافت رنگ‌ها و کیفیت عدسی‌های موجود در لنز دوربین نیز بستگی دارد.

همچنین لازم به ذکر است که با استفاده از ابزار مخصوص کالیبره کردن رنگ‌ها و تنظیم وایت بالانس نیز می‌توان به نتایجی ایده‌آل رسید، اما همیشه درصدی خطا وجود خواهد داشت. درنهایت بهتر است که قاعده را فدای استثنا نکنیم و در شرایطی که نیاز است رنگ‌ها در تصاویری که ثبت می‌کنیم، تا حد ممکن به واقعیت وفادار باشند، از بهترین ابزار و روش‌ها برای تنظیم وایت بالانس بهره‌ ببریم. در ادامه به توضیح بهترین روش‌ها برای تنظیم وایت بالانس در شرایط نوری ترکیبی خواهیم پرداخت.

حرفه‌ای‌ترین روش تنظیم وایت بالانس و اصلاح رنگ

همان‌طور که اشاره کردیم، برای تنظیم دقیق‌تر وایت بالانس می‌توان از کارت‌های خاکستری و کالرچکر استفاده کرد. در این روش در همان موقعیتی که می‌خواهیم عکاسی کنیم، کارت خاکستری را قرار داده و از آن عکس می‌گیریم. سپس در دوربین و یا در ویرایش تصویر در نرم‌افزار رنگ خاکستری ثبت شده را به عنوان مرجع به دوربین و یا نرم‌افزار، معرفی کرد. به علت ثابت بودن رنگ خاکستری به‌کار رفته در کارت‌های خاکستری، نرم‌افزارهای ویرایش تصویر و دوربین می‌تواند مقدار تفاوت رنگ کارت خاکستری در تصویر با رنگ واقعی آن را محاسبه کند. کالرچکرها نیز عملکردی همانند کارت‌های خاکستری دارند. اما به دلیل وجود جدولی از رنگ‌های متفاوت در آن‌ها، جبران تأثیر نور در تغییر رنگ‌ها و تفاوت رنگ موجود در تصویر با رنگ‌های واقعی تنها با در نظر گرفتن یک رنگ (خاکستری) و تعمیم دادن آن به رنگ‌های دیگر، محاسبه نمی‌شود.  درنتیجه نتایج بهتری در هنگام استفاده از کالرچکر نسبت به کارت‌های خاکستری حاصل خواهد شد. شرکت X-rite یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان کارت‌های اصلاح رنگ است. این شرکت کارت‌های کالرچکر بسیار دقیق و با ماندگاری رنگ تقریبا همیشگی تولید می‌کند. یکی از بهترین محصولات این شرکت کالرچکر کلاسیک است.

• نکته: در موقعیت‌هایی که منبع‌های نور متفاوتی در حال نوردهی به محل عکاسی هستند در هر قسمت از محل به دلیل نزدیکی و دوری آن نقطه به منبع‌های نور مختلف، ممکن است رنگ نور متفاوتی وجود داشته باشد. به همین دلیل کارت‌های خاکستری و یا جدول کالرچکر را دقیقاً در محلی که می‌خواهید عکس بگیرید، قرار دهید و از آن عکس بگیرید.