تفاوت‌ حسگرهای فول‌فریم و کراپ

اغلب عکاسان و علاقه‌مندان به عکاسی در هنگام شروع کار خود یک دوربینی مجهز به حسگر کراپ خریداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند که هزینه بیشتری را برای یک لنز فول‌فریم بپردازند. این یک شیوه معقول برای کسانی است که می‌خواهند در آینده کاری دوربین کراپ خود را به یک بدنه فول‌فریم تغییر دهند؛ اما واقعاً لنز‌های فول فریم تصویر واضح و شارپی را بر روی سنسورهای کراپ می‌اندازد؟ آیا لنزهای فول‌فریم عملاً لنزهای مناسبی برای این نوع سنسورها هستند؟ در کل حسگر‌های کراپ با فول فریم چه تفاوت‌هایی دارد؟ در ادامه سعی شده است تا به طور کلی به سؤالات فوق پاسخ داده شود.

سنسور کراپ چست؟

حسگر تصویر دوربین‌های DSLR و دوربین‌های بدون آینه در دو نوع فول‌فریم و کراپ تولید می‌شوند. این تقسیم‌بندی بر اساس ابعاد حسگر صورت گرفته است. حسگرهای فول فریم دارای همان ابعاد فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری هستند در حالی که حسگرهای کراپ در ابعاد کوچک‌تری تولید می‌شوند. حسگر‌های کراپ با توجه به اینکه چه شرکتی آن‌ها را تولید کرده است، اندازه‌ی متفاوتی دارند. از انواع حسگرهای کراپ می‌توان به APS-C و micro 4/3 اشاره کرد.

زاویه دید

تفاوت اصلی سنسور‌های کراپ و قطع متوسط در زاویه دید تصویر ثبت شده است. اگر از یک لنزِ به خصوص، در دوربین‌های فول فریم و کراپ استفاده شود سنسور‌های فول‌فریم با توجه به اینکه ابعاد بزرگ‌تری دارند طبیعتاً زاویه بازتری را نیز تحت پوشش خود قرار می‌دهند. در واقع عبارت کراپ در سنسورهای کوچک‌تر نیز به همین موضوع اشاره دارد که انگار در این حسگرها قسمتی از ابعاد تصویر برش خورده‌ است. به عنوان مثال اگر یک‌بار با دوربین فول‌فریم Z7 II کمپانی نیکون و بار دیگر با نیکون Z50 که دارای سنسور کراپ است از یک نقطه دید ثابت و با یک لنز مشخص نسبت به سوژه عکس بگیریم، تصویر ثبت شده توسط D7100 زاویه دید بسته تری نسبت به D800 دارد.

 فاصله کانونی

خوشبختانه بر خلاف تصور رایج هیچ نکته پیچیده‌ای در مورد فاصله کانونی لنز در دوربین‌های فول‌فریم و کراپ وجود ندارد. فاصله کانونی یکی از مشخصات فیزیکی لنز است و به هیچ پارامتر دیگری وابسته نیست. به عنوان مثال یک لنز ۵۰ میلی‌متری در تمام دوربین‌ها،از دوربین‌های ۳۵ میلی‌متری گرفته تا دوربین‌های قطع بزرگ، فاصله کانونی ۵۰ میلی‌متر دارد. این که می‌گوییم لنز ۵۰ میلی‌متری یک تصویر واید ارائه می‌دهد یا لنزی با فاصله کانونی ۲۰۰ میلی‌متر یک لنز تله است با این فرض خواهد بود که تصویر لنز بر روی حسگری با ابعاد فیلم ۳۵ میلی‌متر ثبت شده است؛ بنابراین این امکان وجود دارد که یک لنز ۱۸ میلی‌متری بر یک سنسور بسیار کوچک مثل سنسور دوربین‌های موبایل زاویه دیدی کاملاً بسته ارائه دهد و یک لنز تله به محسوب شود.

شرکت‌های سازنده لنز اغلب برای لنز‌های خود یک فاصله کانونی معادل نیز تعریف می‌کنند. مثلاً ابعاد سنسورهای APS-C نیکون ۱/۵ برابر کوچک‌تر از حسگر‌های فول هستند یا به عبارتی دیگر دارای ضریب کراپ ۱.۵ هستند. این بدین معناست که اگر یک لنز ۵۰ میلی‌متری به یک دوربین کراپ نیکون بسته شود زاویه دیدی معادل تصویر ثبت شده از یک لنز ۷۵ میلی‌متری بر بدنه فول فریم ارائه می‌دهد. ۷۵ میلی‌متر در واقع همان فاصله کانونی معادل این لنز ۵۰ میلی‌متری برای سنسورهای APS-C نیکون است. برای محاسبه فاصله کانونی معادل کافی است کراپ فکتور یا ضریب کراپ را در فاصله کانونی لنز ضرب کنید. با توجه به این که فاصله کانونی معادل بر اساس قطع فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری محاسبه می‌شود بنابراین می‌تواند پارامتر خوبی برای درک نسبی این نکته باشد که لنز مورد نظر چه زاویه دیدی را پوشش می‌دهد.

مزیت‌ها و ویژگی‌های حسگرهای فول‌فریم و کراپ

در ادامه به دور از مباحث فنی به ویژگی‌های این دو نوع سنسور می‌پردازیم

سنسورهای فول‌فریم

عموماً این سنسورها از داینامیک رنج بالاتری برخوردارند و در ایزوهای بسیار بالا یا پایین نسبت به حسگرهای کراپ تصاویری واضح‌تر و با نویز کم‌تر ارائه می‌دهند. این نوع سنسورها در عکاسی معماری بسیار کارآمدتر هستند زیرا در این نوع عکاسی به تصاویر واید نیاز است تا بناهایی با ابعاد مختلف در کادر تصویر جای گیرند. در ضمن از آنجایی که حسگر‌های فول فریم از ابعاد بزرگ‌تری نسبت به حسگر‌های کراپ برخوردار هستند، در نتیجه تصاویر ثبت شده توسط این حسگرها دارای جزئیات بیشتری خواهند بود.

سنسورهای کراپ

با وجود اینکه سنسور‌های کراپ کیفیتی معادل نمونه‌های فول فریم ارائه نمی‌دهد ولی نسبت به آن‌ها اقتصادی‌تر هستند. به علاوه در عکاسی تله یا عکاسی طبیعت با توجه به اینکه این دوربین‌ها عمق میدان بیشتری را از یک نقطه دید ثابت ارائه می‌دهند می‌توانند به انتخاب معقول‌تری نسبت به دوربین‌های فول فریم تبدیل شوند.

 

لنز‌های فول‌فریم و کراپ

شرکت‌های سازنده، لنز‌ها را با توجه به اینکه قرار است بر چه دوربینی بسته شود طراحی می‌کنند. لنز‌های فول فریم برای حسگر‌های فول فریم و لنزهای کراپ به طور اختصاصی برای حسگر‌های کراپ طراحی‌شده‌اند. به علاوه این امکان وجود دارد که لنز‌های فول‌فریم را بر بدنه کراپ ببندیم ولی در ابعاد تصویر و زاویه دید همان‌طور که در فوق اشاره شد، تغییراتی حاصل می‌شود.

احتمالاً شنیده‌اید که استفاده از لنز فول فریم بر بدنه کراپ تصویری شارپ‌تر را ارائه می‌دهد. این یک تصور غلط است که در بین عموم متداول شده است؛ زیرا لنزهای طراحی شده برای بدنه کراپ تمامی نور ورودی را بر روی حسگر می‌اندازند در حالی که یک لنز فول فریم بخش قابل توجهی از نور ورودی را خارج از حسگر کراپ می‌اندازد و عملاً این قسمت از تصاویر بلااستفاده می‌مانند. محققان DxOMark پارامتری به نام مگاپیکسل دریافتی یا Perceptual Megapixel را برای به‌ دست آوردن شارپنس تصویر ثبت شده در ترکیب‌های وسیعی از بدنه‌ها و لنز‌های مختلف محاسبه کرده‌اند. به عنوان مثال تصویر ثبت شده توسط 5D mark III به همراه یک لنز ۷۰-۲۴ میلی‌متر شارپنسی  معادل 14 P-Mpix خواهد داشت. این در حالی است که شارپنس تصویر ثبت شده توسط بدنه کراپ Canon 7D با همان لنز فول فریم تا 7 P-Mpix کاهش می‌یابد؛ بنابراین وضوح تصویر به نسبت کم خواهد شد؛ اما اگر لنز 55-18 میلی‌متر F3.5-5.6 کانن که برای حسگر‌های کراپ APS-C طراحی شده است بر بدنه 7D ببندیم تصویر نهایی شارپنسی برابر با 8 P-Mpix ارائه می‌دهد. لازم است بدانید که برای خرید لنز اول باید رقم به مراتب بیشتری پرداخت کنید؛ بنابراین اگر قصد ندارید که دوربین کراپ خود را به فول‌فریم ارتقا دهید خرید لنز فول فریم کار منطقی‌ای به نظر نمی‌رسد؛ زیرا علاوه بر از دست دادن وضوح تصویر، هزینه چند برابری نیز باید بابت آن بپردازید.