فصلنامه حرفه هنرمند شماره ۳۷

حرفه: عکاس... عکاسی ژاپن

عکاسی ژاپن همان‌قدر مستقل و منحصربه‌فرد و جزیره‌ای است که خود ژاپن و دیگر مظاهر فرهنگی‌اش. همسویی آنان با روند مدرنیسم جهانی، پس از انقلاب میجی در اواخر قرن 19 تا به امروز، بیشتر از سر نیاز و فردیت بوده تا تظاهر و اَدا. برخلاف انتظار و توقع ما از جامعه‌ای با بافت سنتی، محافظه‌ کاری چندانی در تاریخ هنری‌شان دیده نمی‌شود. عکاسان ژاپن نیز (مانند دیگر هنرمندانش)، در هر ژانری از عکاسی تا اکستریم آن را پیش رفته‌اند و می‌روند. انگار «نهایت» در ذهنشان معنی ندارد؛ و همین کار آن‌ها را بیش از اندازه شخصی و جذاب و یگانه می‌کند. شاید این شماره کمی تاریخی به نظر بیاید. ولی چاره‌ای جز این نداشتیم. به نظر می‌رسد که برای درک درست پدیده‌ها بهتر است مسیر تکوین و تکاملش را از ابتدا دنبال کنیم. آن‌هم پدیده‌ای که به زبان فارسی جز یکی دو مقاله کوتاه و فرعی، هیچ‌چیز دیگری تا کنون در موردش منتشر نشده. می‌دانیم که اسم‌های زیادی در این مقالات آمده. نام‌هایی غریبه با تلفظ‌های دشوار که می‌شد با نگاهی آسان‌گیر (دلخواه ما ایرانی‌ها)، حذفشان کرد و نفس راحت‌تری کشید؛ اما اصرار داشتیم که حتی‌المقدور این نام‌ها هرچه بیشتر بیایند تا تأکیدی باشند بر گستره متنوع جریان‌های مختلف عکاسی در ژاپن. محدود کردن عکاسی ژاپن در قالب دو سه نام پر زبان و آشنای این سال‌ها، معادل خلاصه کردن سینمای آن در حد کوروساوا و ازو و میزوگوشی است؛ و این یعنی فراموش کردن صدها فیلم‌ساز و هنرمند آلترناتیو و زیرزمینی تمام دهه‌های ژاپن.

حرفه: نقاش... پنجره بسته: 77 به بعد

سال گذشته در چند شماره بحثی را پی گرفتیم با عنوان 57 تا 77. دلایل انتخاب این بازه زمانی را هم در همان شمارگان برشمردیم. امسال قصد کردیم تا از 77 به این‌سو بیاییم: 77 به بعد. 76 آغاز سرکار آمدن محمد خاتمی و شروع دوران اصلاحات بود؛ و سال 77 شروع تأثیر این تغییرات در حوزه تجسمی که در آن سال‌ها هنوز تصمیمات حمایت‌های دولتی مؤثرترین عامل در تغییرات در حوزه هنرهای تجسمی بود. با شروع ریاست سمیع‌آذر بر موزه هنرهای معاصر و آسان‌تر شدن ارتباط با "خارج" و ظهور نسل جدید، بسیاری از مناسبات تغییر کرد. نسلی که پیش‌ازاین به آن‌ها پرداختیم، در میانه دوراهی گیر کرده بودند. تازه صحبت از پست‌مدرنیسم بود... . نسلی که با مکافات و سختی و آزمون‌وخطا تازه فکر می‌کردند مدرنیسم را فهمیده‌اند! با موجود عجیب جدیدی روبرو بودند که پست‌مدرنیسم نام داشت و آن‌ها باید این بار از این بسته سر درمی‌آوردند. دو‌راهی بر سر مدرن "ماندن" بود یا "پست‌مدرن" شدن! عده‌ای هم می‌گفتند ما پست‌مدرن هستیم خود خبر نداریم... .

حرفه: نویسنده... هنر هر جا که شد...

قوانین کپی‌رایت، تالارها، سالن‌ها، کمپانی‌های بزرگ تولید و پخش آثار هنری که روزی به هنرمندان کمک می‌کردند که آثارشان بهتر و بیشتر دیده شود، امروز تبدیل به‌سرعت گیرها و موانعی شده‌اند که درست بر ضد علت وجودی خود عمل می‌کنند. پریروی اما خصوصاً در دنیای امروز، تاب مستوری ندارد. راهش را (بلکه هم بیراهش را) پیدا می‌کند و خودی نشان می‌دهد. از قضا این بیراهه‌ها بیشتر از آن راه‌ها، توقعاتی را که از هنر داریم، اگرچه در رویاهایمان، برآورده می‌کنند. زنده‌باد بیراهه!

فهرست شماره ۳۷ مجله حرفه‌هنرمند:

حرفه: عکاس

- پنجره‌ی همسایه: عکاسی ژاپن
- آغاز عکاسی در ژاپن / ترجمه و تلخیص غزل ثمین
- فسیل زمان / دایدو موریاما / آرزو مختاریان
- عکاسی در دوران واقع گرایی و تبلیغ‌گری / ترجمه و تلخیص ابوالفضل توکلی شاندیز
- کلاغ‌ها: فرجام / ماساهیسا فوکاسه / غزل ثمین
- عکاسی ژاپن در سالهای پس از جنگ / ترجمه و تلخیص الهام هاشمی
- از سند تا یاد / دایدو موریاما / الهام شوشتری‌زاده
- عصر پرووک، عکاسی پس از جنگ در ژاپن / گفت‌و‌گوی ساندرا فیلیپس و دبلیو اس دی پریو/ حسام الدین رضایی
- عکاسی معاصر ژاپن / ترجمه و تلخیص کیانا فرهودی
- نگاهی به عکاسی معاصر ژاپن / گفت‌و‌گوی فردیناند برگمان با ماریکو تاکیوچی / ابوالفضل توکلی شاندیز
- ویرانه‌های معاصر / ریوجی می‌اموتو / سانازامیریار احمدی
- Jyoudo / امین طلاچیان

 حرفه: نقاش

- پنجره‌ی همسایه: نئوراش
- روی بوم من هرچیزی ممکن است،‌‌ همان گونه که در ذهنم / گفت‌و‌گوی کلوس وارنر با نئوراش/ مهدیه کُرد
- مکتب لایپزینگ نو / آرتور لوبوف / مهدیه کرد
- پنجره‌ی بسته: ۷۷ به بعد
- وحید حکیم
- الهه حیدری
- بهنام کامرانی
- داریوش حسینی
- پویا آریان‌پور
- ژینوس تقی‌زاده
- امید مشکسار
- افشین پیرهاشمی
- مهرداد ختایی
- شهروز نظری
- جواد مدرسی
- غزاله هدایت
- مهدی فرهادیان
- امیرعلی قاسمی
- بکتاش سارنگ جوانبخت
- باربد گلشیری

  حرفه: هنرمند

- تاریخ هنر جدید: ۱. «نظریه» 
- تاریخ هنر جدید: در آمدی بر رویکرد‌ها و مفاهیم / مجید اخگر
- نظریه چیست؟ / جاناتان کالر/ امیر احمدی آریان
- پسا ساختارگرایی و نقد فرهنگ / خوزه مرکیور/ مهدی نصراله‌زاده
- ملاحظاتی درباره‌ی نوشته‌ی خوزه مرکیور / مهدی نصراله‌زاده
- زبانواره‌ی هویت / تاد گیتلین / نیما ملک محمدی و احسان نوروزی

 حرفه: نویسنده

- هنر هرجا که شد... 
- پنهان نگاری / محمد رضایی راد
- راه و بی‌راه / شمیم مستقیمی
- بچه‌های خیابان / گفت‌و‌گو با حمید پورآذری

 شهر

- پدیداری روح تاریخی در مجسمه‌های شهر / گفت‌و‌گو با آریاسب دادبه
- کارکرد زیبایی‌شناسانه‌ی مجسمه‌های شهری / مهدیه کرد