فیلترها

فیلترها

اکثر صاحبان دوربین عکاسی و فیلمبرداری همواره یک فیلتر روی لنز خود نصب می‌کنند. زمانی که از آن‌‌ها در مورد کاربرد فیلتر سؤال کنید نیز با پاسخ «برای محافظت!» روبرو می‌شوید. اما با وجود اینکه فیلترها می‌توانند از لنز در برابر گرد و غبار، رطوبت و اثر انگشت محافظت کنند، کاربرد اصلی آن‌ها بسیار گسترده‌تر است. فیلترها نه تنها می‌توانند سبب بهبود کیفیت عکس‌ها بشوند؛ بلکه جلوه‌های متفاوتی به عکس می‌دهند یا عکاسی را در برخی شرایط نوری آسان‌تر می‌کنند.

فیلتر UV و فیلتر Skylight

رایج‌ترین نوع فیلتر لنز دوربین، فیلترهای UV هستند. این فیلترها می‌توانند سبب کاهش کدورت ناشی از رطوبت یا ذرات آلاینده هوا در تصویر بشوند. کاربرد اصلی این فیلترها در زمان تصویربرداری از منظره‌هایی با شدت بالای نور ماورای بنفش است. برای مثال مناظر کنار دریا از این نوع هستند. در چنین مواردی از فیلترهای UV قوی از نوع UV-410 و بالاتر، UV-Haze 2A و 2B و 2E استفاده می‌شوند. این دسته از فیلترهای UV که پوشش ضخیمی از مواد بازتاب‌کننده اشعه ماورای بنفش دارند، با ظاهری زرد رنگ شناخته می‌شوند و نیاز به نوردهی بالایی (بین نیم تا یک استاپ کامل بیشتر) برای جبران این رنگ دارند.

در مقابل انواع دیگری از فیلترها که به فیلتر Skylight شهرت دارند، ظاهر ارغوانی رنگ دارند و در دو نوع 1A و 1B قابل تهیه هستند. این فیلترها در زمان عکاسی پرتره یا پوست انسان کاربرد دارند. به علاوه، برخی از فیلم‌های دوربین‌‌های آنالوگ، تناژ رنگی متمایل به آبی دارند که این فیلترها این رنگ را جبران می‌کنند. همانند فیلتر UV، فیلتر Skylight نیز از کدورت منظره به علت رطوبت و گرد و غبار می‌کاهد اما نیازی به نوردهی بیشتر ندارد.

آیا خرید فیلتر باکیفیت و گران‌قیمت ضروری است؟

بدون شک استفاده از فیلترهای ارزان‌قیمت و غیراستاندارد می‌تواند سبب کاهش کیفیت تصویر شود. در حقیقت فیلترهای استاندارد و با کیفیت بالا، معمولا از شیشه‌هایی با شفافیت بالا استفاده می‌کنند که به پوشش‌های مختلفی برای جلوگیری از بازتاب اضافه نور مجهز شده‌اند. این مشکلات به ویژه در لنزهای تله‌فوتو در زوم‌های بالا کاملا مشخص خواهد بود. در نتیجه برای دستیابی به بهترین کیفیت تصویر، خرید فیلتر لنز دوربین با کیفیت مناسب توصیه می‌شود.

فیلتر پولاریزه

فیلتر پولاریزه یک ابزار پرکاربرد برای تصویربرداری در فضای باز است. با استفاده از فیلتر پولاریزه، رنگ‌ها عمیق‌تر شده و ابرهای آسمان با کنتراست بیشتر و واضح‌تر ثبت می‌شوند. به علاوه، یکی از کاربردهای مهم فیلتر پولاریزه، از بین بردن بازتاب نور از سطح آب، شیشه و انواع سطوح براق است.

همانند سایر فیلترها، فیلترهای پولاریزه نیز در انواع مختلفی موجود هستند. فرمت خطی (Linear) و دایره‌ای (Circular) رایج‌ترین انواع فیلترهای پولاریزه هستند. با وجود اینکه ظاهر و عملکرد این فیلترها شباهت زیادی به یکدیگر دارد، اما فیلترهای خطی برای لنزهای فوکوس دستی و فیلترهای دایره‌ای برای لنز‌های فوکوس اتوماتیک و دستی طراحی شده‌اند.

معمولا با استفاده از فیلتر پولاریزه و تنظیم آن که به صورت چرخشی انجام می‌شود، حدود ۳ استاپ نوردهی از دست می‌رود. در نتیجه استفاده از آن نیازمند جبران نوردهی یا استفاده در فضای باز و نور روز است. عملکرد فیلتر پولاریزه به قدری چشمگیر است که با هیچ نرم‌افزار تدوینی نمی‌توان به نتایج مشابه دست پیدا کرد.

فیلتر ND

فیلترهای ND دارای شیشه‌‌ای خاکستری رنگ‌ هستند که مقادیری از نور ورودی به لنز را جذب می‌کند. با وجود اینکه این لنزها معمولا عملکرد ثابتی برای کاهش ۳/۱، ۳/۲ و ۱ استاپ کامل نوردهی دارند، انواع فیلتر ND متغیر نیز وجود دارد که قابل تنظیم است.

کاربردهای وسیعی از فیلترهای ND وجود دارد اما مهم‌ترین استفاده‌ی آن‌ها، امکان عکاسی با دیافراگم بازتر در شرایط پرنور است. به همین دلیل، استفاده از فیلتر ND در فیلمبرداری بسیار رایج است زیرا کنترل نوردهی را آسان‌تر می‌کند.

از دیگر کاربردهای فیلتر ND امکان افزایش زمان شاتر در شرایط نوری یکسان است. به این ترتیب می‌توان تصاویر چشم‌نوازی از حرکت آب روان یا عبور انسان‌ها در پیاده‌رو ثبت کرد. در نهایت باید گفت فیلتر ND یک ابزار کارآمد برای افزایش کنترل روی سرعت شاتر، گشودگی دیافراگم و عمق میدان است.

برخی از فیلترهای ND در نیمه بالا تیره‌تر هستند و به صورت تدریجی تا پایین به صورت شفاف ساخته می‌شوند. این فیلترها که فیلتر ND گرادیان یا تدریجی نامیده می‌شوند برای کنترل نور در مناظری است که در برخی از بخش‌ها نوردهی شدیدی دارند. برای مثال عکاسی از منظره کوهستانی که در قسمت بالای کوه و آسمان بسیار پرنور است با استفاده از این فیلتر‌ها به نتایجی یکدست و جذاب تبدیل می‌شود.

فیلترهای رنگی و تدریجی

با استفاده از فیلترهای رنگی می‌توان ظاهر عکس‌ها را به طور کامل تغییر داد. البته در زمان عکاسی سیاه و سفید، استفاده از این فیلترها می‌تواند نتیجه نهایی عکس سیاه و سفید را به صورت کامل تغییر دهد. برای مثال استفاده از فیلتر زرد در عکاسی سیاه و سفید سبب افزایش وضوح ابرها در آسمان آبی می‌شود. با استفاده از فیلتر نارنجی یا قرمز نیز می‌توان این تأثیر را افزایش داد. فیلترهای سبز نیز برای بهبود رنگ پوست بدن انسان در عکاسی سیاه و سفید به کار می‌رود. به علاوه، برخی از فیلترهای رنگی به صورت تدریجی ساخته می‌شوند که می‌تواند همزمان با تیره‌تر کردن آسمان در مناظر، رنگ آن‌ها را نیز تغییر دهد و جلوه‌ای متفاوت به تصویر نهایی ببخشد.

فیلترهای اصلاح رنگ (CC)

فیلترهای اصلاح رنگ در رنگ‌های سرخابی، نیلی، زرد، قرمز، سبز و آبی تولید می‌شوند. این فیلترها با شدت‌های مختلفی عرضه می‌شوند و می‌توانند رنگ‌های تصویر را اصلاح کرده یا تغییر دهند. با وجود اینکه استفاده از این فیلترها در عکاسی دیجیتال ضرورتی ندارد اما بسیاری از تصویربرداران ترجیح می‌دهند بجای استفاده از نرم‌افزارهای مختلف اصلاح رنگ، تصویر را در زمان ثبت اصلاح کنند. برای استفاده از این فیلترها، بهتر است تنظیم خودکار توازن سفیدی (White-Balance) خاموش باشد.

فیلترهای پلی‌استر، ژلاتینی و رزینی

بیشتر فیلتر لنزهای موجود در بازار به صورت پیچی روی لنز دوربین نصب می‌شوند. در مقابل فیلترهای دیگری نیز وجود دارند که به صورت یک صفحه مربع یا مستطیلی شکل ساخته شده‌اند و با استفاده از هولدر مخصوص در جلوی لنز نصب می‌شوند. این فیلترها معمولا شفافیت بیشتری نسبت به شیشه به کار رفته در فیلترهای پیچی دارند و شارپنس تصاویر را بهبود می‌دهند. به علاوه، استفاده از آن‌ها با بیشتر سایزهای دهانه لنز ممکن است و نیازی به خرید فیلترهای مجزا برای هر لنز وجود ندارد. اگرچه این فیلترها به واسطه جنس متفاوت نسبتا آسیب‌پذیر هستند و باید مراقبت بیشتری در زمان استفاده یا حمل و نگهداری از آن‌ها انجام داد.

فیلترهای خاص

فیلترهای دیگری مانند فیلترهای الگو دار (ستاره‌ای یا منشوری) وجود دارند که جلوه‌های جذابی به نورهای داخل تصویر می‌بخشند و ظاهری فانتزی ایجاد می‌کنند. انواع فیلتر کلوز‌‌آپ برای تبدیل لنزهای تله فوتو به ابزار تصویربرداری ماکرو به کار می‌رود. برای استفاده از فیلتر با لنزهای عریض نیز باید به سراغ نسخه‌‌های باریک (Slim) رفت. به این ترتیب از بروز تیرگی در اطراف کادر جلوگیری شده و نوردهی به صورت یکدست به همه جای کادر انجام می‌شود.