
تصاویر تکاندهنده عکاسی از زندگی در سیرکهای دهه ۱۹۸۰
کتابخانه کنگره ایالات متحده که از ارزشمندترین تصاویر تاریخی کشور نگهداری میکند، بهتازگی مجموعهای چشمگیر از عکسهای ادوین مارتین را به آرشیو خود افزوده است. مارتین در فاصله سالهای ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ زندگی در شش سیرک سیار را مستند کرده است.
او ۱۳۸ عکس از این مجموعه را به کتابخانه کنگره اهدا کرده و این نهاد به مناسبت «روز جهانی سیرک» (۱۹ آوریل)، هفت عکس منتخب را همراه با گفتوگویی با خودِ مارتین در یک پست وبلاگی منتشر کرده است.

آغاز ماجراجویی عکاسی مارتین از دنیای سیرک به سال ۱۹۸۳ بازمیگردد؛ اتفاقی که تقریباً بهصورت تصادفی رخ داد. در آن زمان، او استاد فلسفه در دانشگاه ایندیانا در بلومینگتون بود و تازه به دنیای عکاسی علاقهمند شده بود. ابتدا با دوربین Pentax K1000 از پسرانش عکس میگرفت و سپس در یک دوره آموزش عکاسی در دانشگاه ثبتنام کرد.
یک بعدازظهر در همان سال، هنگام توقف سیرک کارسون و بارنز در ایندیانا، مارتین از آنها عکس گرفت. یکی از این عکسها آنقدر برایش جالب بود که تصمیم گرفت آن را برای شرکت ارسال کند؛ همراه با پیشنهادی جسورانه: اجازه دهند بهعنوان عکاس، همراه سیرک سفر کند. بهطرز شگفتانگیزی، شرکت با این پیشنهاد موافقت کرد.

در بهار ۱۹۸۴، مارتین به لیک ایزابلا در کالیفرنیا رسید؛ جایی در دل بیابان که سیرک در گرمای طاقتفرسا مشغول برپا کردن چادر بود. در همانجا، عکسی وهمانگیز ثبت کرد: نور خورشید از شکافهای پارچهای چادر عبور میکرد و پرتوهای طلایی عصرگاهی را به درون میریخت. او در گفتوگو با کتابخانه کنگره میگوید: «هوا خیلی غبارآلود و محیط واقعاً کثیف بود.»

در سه هفته بعد، مارتین همراه با سیرک کارسون و بارنز از شش ایالت آمریکا عبور کرد. او روایت میکند: «قبل از طلوع بیدار میشدیم، سوار کامیونها میشدیم و حدود صد مایل رانندگی میکردیم.» بهمحض رسیدن، هنرمندان و کارکنان از وسایل نقلیه پیاده میشدند، حیوانات را تخلیه میکردند و شروع به پهن کردن چادر سیرک میکردند. مارتین تمام این فرآیند را ثبت میکرد: لحظات خستگی و بیپیرایگی، جزئیات زندگی روزمره، و کار طاقتفرسای فیزیکی که پشت نمایش باشکوه سیرک پنهان بود.

در میان عکسها، یکی از تصاویر ثبتشده در دالهارت، تگزاس بیش از بقیه در ذهنش مانده است: دلقکی به نام فیل در حال آرایش صورت، در حالیکه دلقک دیگری به نام ایجی در همان نزدیکی خوابیده است. مارتین میگوید: «این عکس بهخوبی نشان میدهد که در زندگی سیرکی باید هرجا فرصت پیدا کردی، بخوابی.» تصویری که ریتم شکسته و ناپایدار زندگی در سیرک را نشان میدهد؛ جایی که روزها خیلی زود آغاز میشوند و خیلی دیر به پایان میرسند.

مارتین که آزمایشگاه تاریک سیار در اختیار نداشت، باید منتظر میماند تا فیلمهایش ظاهر شوند و بعد تازه میتوانست ببیند دقیقاً چه چیزی ثبت کرده است. او توضیح میدهد که یکی از تصاویری که تلاش داشت بگیرد، نمایی ضدنور از دلقک «ایجی» در دل شب و درون چادر سیرک بود. خودش میگوید: «امروزه عکاسها فقط به صفحهنمایش دوربین نگاه میکنند تا مطمئن شوند نوردهی درست است، اما در عکاسی با فیلم، عملاً در تاریکی مطلق پیش میروی.»
اما سال بعد، وقتی دوباره در ویسکانسین به سیرک کارسون و بارنز ملحق شد، اینبار نسخههای چاپشده عکسها را با خودش آورده بود تا به اعضای گروه بدهد. به گفته خودش: «خیلی از این کار خوشحال شدند. خیلیها ازشون عکس میگرفتند، ولی کمتر کسی پیدا میشد که اون عکسها رو هم بهشون بده.»
این پروژه در نهایت احترام عمیقی در دل مارتین نسبت به هنرمندان سیرک بر جا گذاشت. او هنوز بندبازهایی را به یاد دارد که در ارتفاع داغ و خفهکننده بالای چادر اجرا میکردند، و همچنین مهارت آرام و دقیق «پَت»، مربی حیوانات درنده را تحسین میکند. میگوید: «او واقعاً کاربلد بود و دانش خاصی داشت. یکی از اعضای ارزشمند و کلیدی گروه سیرک بود.»


در این مقاله به مسئله بحثبرانگیز نگهداری حیوانات در سیرک اشارهای نشده است؛ موضوعی که برای بسیاری از مردم آزاردهنده است و در شماری از ایالتهای آمریکا نیز ممنوع اعلام شده. در سال ۲۰۱۷، سیرک معروف رینگلینگ برادرز و بارنوم اند بیلی پس از ۱۴۶ سال فعالیت، برای همیشه استفاده از حیوانات را متوقف کرد.
با اینحال، پروژه سیرک نقشی مهم در شکلگیری مسیر حرفهای مارتین بهعنوان یک عکاس ایفا کرد. پس از پایان این مجموعه در سال ۱۹۸۶، او به عکاسی ادامه داد؛ چه در قالب مأموریتهایی برای نشریه Indianapolis News و چه در پروژههای شخصی درباره زندگی در نواحی روستایی.
مارتین با مرور گذشته میگوید:
«فکر میکنم یکی از قدرتهای واقعی عکاسی همین است… ثبت شیوههای زیستیای که ما واقعاً آنها را نمیشناسیم که فقط تصویری مبهم و ناتمام ازشان در ذهن داریم.»