لنزهای سینمایی از طراحی خاصی بهره‌مندند تا بتوانند از پس انتظارات فیلمسازها برآیند. این لنزها برای فیلمبرداری طولانی‌مدت طراحی شده‌اند و کیفیت تصویر آن‌ها در فیلمبرداری، مثال زدنی است. یک لنز سینمایی ازنظر طراحی، قابلیت‌ها و ساختار به لنزهای عکاسی برتری دارد. به‌این‌ترتیب، لنزهایی که چنین قابلیت‌ها و کیفیتی به همراه دارند، قیمت بسیار بالایی نیز دارند.
قابلیت‌ها و مشخصات لنزهای سینمایی
ممکن است یک لنز سینمایی ازنظر ظاهر تفاوت چندانی با سایر لنزها نداشته باشد، اما این لنزها ویژگی‌های اپتیکال و ظاهری بسیار متفاوتی با لنزهای معمولی دارند. در ادامه متن به توضیح مشخصات این نوع لنزها می‌پردازیم تا مشخص شود که چرا فیلمسازها همیشه این نوع لنزها را به دیگر لنزها، ترجیح می‌دهند.
طراحی حرفه‌ای
لنزهای سینمایی به دلیل وجود درجه‌بندی‌های دیافراگم، زوم و فوکوس بر روی بدنه خود، همیشه ظاهری حرفه‌ای‌تر از لنزهای عکاسی حرفه‌ای دارند. البته جدا از تفاوت ظاهری و قابلیت‌های کنترلی موجود روی بدنه، لنزهای سینمایی طراحی داخلی پیچیده‌تری دارند که امکان حل برخی از مشکلات که عکاس‌ها نیز اغلب با آن‌ها روبرو می‌شوند را به همراه دارند.
ساختار مستحکم
لنزهای سینمایی برای استفاده سنگین ساخته شده‌اند. به‌طورمعمول، لنزهای سینمایی دارای بدنه‌ای کاملاً فلزی هستند که امکان استفاده از آن‌ها را در سخت‌ترین شرایط آب‌وهوایی مهیا کرده است. این لنزها معمولاً وزن سنگین‌تر و ابعاد بزرگ‌تری نسبت به لنزهای معمولی دارند، همچنین قطر و مانت آن‌ها نیز معمولاً از استانداردهای خاصی تبعیت می‌کنند که این موضوع امکان استفاده از این لنزها به همراه طیف گسترده‌ای از لوازم جانبی و دوربین‌های سینمایی مختلف را مهیا کرده است.
کنترل دقیق فوکوس
یکی از بهترین و مهم‌ترین ویژگی‌ها در لنزهای سینمایی، توانایی این لنزها در نگه داشتن فوکوس بر روی سوژه‌های متحرک یا تغییر محدوده فوکوس از روی یک سوژه به سوژه دیگر است. با آرام چرخاندن حلقه فوکوس موجود بر روی لنزهای سینمایی، می‌توان فوکوس را بر روی سوژه متحرک نگه داشت. انجام این کار به همراه لنزهای معمولی به دلیل عدم وجود درجه‌بندی محدوده فوکوس و نقطه شروع و پایان برای محدوده فوکوس در این لنزها، کار بسیار دشواری است.
حلقه فوکوس موجود بر روی لنزهای سینمایی، چرخش بیش از ۲۷۰ درجه‌ای به همراه دارد که از طریق آن می‌توان فوکوس را از نزدیک‌ترین فاصله فوکوس لنز تا فوکوس بی‌نهایت، تنظیم کرد. لنزهای سینمایی فوکوس تثبیت‌شده‌ای را در اختیار می‌گذارند؛ به‌بیان‌دیگر در این لنزها، مشکل تنفس فوکوس کمتر رخ می‌دهد. همچنین لنزهای سینمایی، لنزهای پارفوکال هستند. به بیان دقیق‌تر، محدوده فوکوس در این نوع لنزها با تغییر بزرگنمایی، تغییر نمی‌کند.
کنترل نور ورودی
برخلاف دیگر لنزها در لنزهای سینمایی، تنها گشودگی دیافراگم قابل تنظیم نیست. لنزهای سینمایی مجهز به حلقه عنبیه با درجه‌بندی‌های عدد T (به‌جای عدد f) هستند. این مقادیر نشانگر میزان دقیق ورود نور به لنز هستند، درحالی‌که در لنزهای معمولی، عدد f تنها نشانگر میزان گشودگی دیافراگم است.
لنزهای سینمایی کنترل دستی دقیقی برای نوردهی ثابت و یکپارچه در شرایط مختلف نوری در اختیار می‌گذارند. حلقه تنظیم مقدار T در لنزهای سینمایی، غیرپله‌ای است و کار با آن صدای اضافی تولید نمی‌کند.
کنترل زوم داخلی
همانند دیگر لنزهای زوم در لنزهای زوم سینمایی نیز با چرخاندن حلقه زوم موجود بر روی بدنه لنز، می‌توان میزان بزرگنمایی را تغییر داد. اما در لنزهای سینمایی، تغییر بزرگنمایی همیشه به‌صورت داخلی انجام می‌شود. این موضوع باعث عدم به‌هم‌ریختگی در کالیبراسیون تثبیت‌کننده‌های تصویر (اعم از کرین و گیمبال) می‌شود و برای فیلمسازها بسیار کارآمد است.
همانند حلقه فوکوس و عنبیه (iris) حلقه تنظیم زوم در لنزهای سینمایی امکان اعمال تغییرات به‌صورت بسیار روان را در اختیار می‌گذارد.
کیفیت اپتیکال عالی
کیفیت اپتیکال یک لنز با شیشه‌های اپتیکال (عدسی‌ها) رابطه مستقیم دارد. ممکن است عملکرد یک لنز عکاسی و فیلمبرداری در شرایطی خاص، تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته باشند. اما در هنگام کار در شرایط نوری سخت، متوجه توانایی لنزهای سینمایی خواهیم شد. همراه با لنزهای سینمایی می‌توان در شرایط نوری سخت، مثلاً زیر نور مستقیم خورشید یا در موقعیت‌هایی با کنتراست شدید، تصویربرداری کرد.
لازم به ذکر است که تصاویر ضبط شده همراه با لنزهای سینمایی تولید شده توسط کمپانی‌های مختلف، ممکن است رنگ و کنتراست متفاوتی داشته باشند؛ اما لنزهای سینمایی ساخته شده توسط یک کمپانی، رنگ و کنتراستی یکپارچه در اختیار می‌گذارند.
لنزهای سینمایی طوری طراحی شده‌اند که شارپنس بالا و یکپارچه‌ای در سراسر فریم (حتی گوشه‌های فریم) در اختیار بگذارند. در این لنزها اعوجاج رنگ، دیستورشن بدنه لنز و حاشیه‌های رنگی وجود ندارد یا به حداقل میزان ممکن، شاهد این انحرافات در آن‌ها هستیم. همچنین در هنگام استفاده از عمق میدان پایین، لنزهای سینمایی بوکه بسیار چشم‌نوازی در اختیار می‌گذارند.
قیمت بالا
یکی از معایب لنزهای سینمایی، قیمت بسیار بالای آن‌ها است. یک لنز سینمایی ممتاز ممکن است قیمتی بیش از ۱۰۰ هزار دلار یا حتی بیشتر داشته باشد، به همین دلیل این لنزها را بیشتر کرایه می‌کنند. البته لنزهای سینمایی اقتصادی و قابل مانت بر روی دوربین‌های DSLR و بدون آینه نیز برای فیلم‌ساز‌های مستقل، تولید می‌شوند.
مقایسه لنزهای سینمایی با لنزهای عکاسی
به دلیل محبوبیت لنزهای سینمایی مدرن، بسیاری از تولیدکنندگان لنزها، لنزهای شبه سینمایی طراحی می‌کنند که برخی از قابلیت‌های لنزهای سینمایی در این نوع لنزها وجود دارد. در ادامه به توضیح برخی از تفاوت‌های این نوع لنزها با لنزهای عکاسی خواهیم پرداخت.
تنظیمات دستی
در نگاه اول لنزهای سینمایی شباهت بسیاری با لنزهای عکاسی دارند. اما با دقت بیشتر متوجه حلقه‌های تنظیم فوکوس، زوم و دیافراگم در آن‌ها می‌شویم.
لنزهای عکاسی، حتی لنزهایی که توسط فیلمسازها همراه با دوربین‌های معمولی استفاده می‌شوند، دارای تنظیمات الکترونیک هستند، یعنی بعضی از تنظیمات آن‌ها (مانند گشودگی دیافراگم یا تنظیم فوکوس) با فشار دادن دکمه، چرخاندن حلقه یا از طریق نمایشگر لمسی دوربین، قابل تغییر است. اما در لنزهای سینمایی، تغییر در فوکوس، زوم یا iris لنز از طریق حلقه‌های موجود بر روی بدنه لنز و به‌صورت بسیار روان‌تری قابل انجام است. همچنین به لطف درجه‌بندی‌های دقیق بر روی بدنه لنز، اعمال تغییرات در لنزهای سینمایی با دقت بسیار بیشتری امکان‌پذیر است.
کیفیت خروجی لنز سینمایی
اصلی‌ترین مزیت لنزهای سینمایی در ارائه خروجی یکپارچه به‌واسطه وجود حلقه تنظیم عنبیه (iris) لنز با درجه‌بندی بسیار دقیق است. درحالی‌که لنزهای عکاسی دارای دیافراگم (aperture) هستند و میزان گشودگی آن با عدد f نشان داده می‌شود، لنزهای سینمایی دارای عنبیه (iris) هستند که با عدد T نمایش داده می‌شود و بیانگر میزان دقیق ورود نور به لنز است. این ویژگی لنزهای سینمایی به فیلم‌بردار امکان ضبط ویدیوها با نور یکپارچه را مهیا کرده است.
تمام حلقه‌های تنظیم بر روی لنزهای سینمایی حرکت بسیار روان به همراه دارند؛ به‌این‌ترتیب تغییر میزان بزرگنمایی، محدوده فوکوس و نوردهی به‌آسانی قابل انجام است و نتیجه این تغییرات نیز هنگام تماشای خروجی بر روی پرده‌های سینمایی بزرگ، جذاب‌تر خواهد بود. برخلاف لنزهای عکاسی که با چرخاندن حلقه زوم آن‌ها به‌یک‌باره تغییر زیادی بر روی فاصله کانونی اعمال می‌شود، با چرخاندن حلقه زوم لنزهای سینمایی، فاصله کانونی (میزان بزرگنمایی لنز) به‌صورت آهسته و روان تغییر می‌کند که این قابلیت برای فیلمسازها بسیار کارآمد است.
از دیگر ویژگی‌های لنزهای سینمایی، باید به این موضوع اشاره کرد که این لنزها در یک سری مشخص، شخصیت بصری واحدی (اعم از شارپنس و رنگ) به همراه دارند. به‌این‌ترتیب با تعویض لنز، خروجی تصویر، یکپارچگی خود را از دست نخواهد داد.
در ساخت لنزهای سینمایی از عدسی‌های بسیار باکیفیتی استفاده می‌شود که انحرافات رنگی در آن‌ها وجود ندارد یا بسیار اندک است، البته در بسیاری از لنزهای عکاسی نیز عدسی‌های ممتاز استفاده می‌شود. البته در استفاده از هر دو نوع لنز، اجتناب از انحراف خمره‌ای (barrel distortion)، مخصوصاً در هنگام فیلمبرداری، امکان‌پذیر نیست. اما این انحراف نیز در لنزهای سینمایی در حد بسیار کمی وجود دارد.
اندازه و قیمت لنزهای سینمایی
لنزهای سینمایی به علت وجود تنظیمات گسترده دستی، وزن سنگین‌تری نسبت به لنزهای عکاسی با مشخصات مشابه دارند. همچنین برخلاف لنزهای عکاسی که در اندازه‌های مختلفی عرضه می‌شوند، لنزهای سینمایی اندازه استانداردی دارند. لنزهای سینمایی با توجه به کیفیت ساخت و خروجی تصویر، می‌توانند قیمتی تا ۱۰ برابر لنزهای عکاسی داشته باشند.
آیا می‌توان از لنز سینمایی در عکاسی استفاده کرد؟
مطمئناً، برای این کار تنها کافی است از عرضه مبدل مانت متداول لنزهای سینمایی (PL) برای دوربین خود مطمئن شوید و این مبدل را تهیه کنید. مبدل‌های مانت PL برای اکثر دوربین‌های بدون آینه طراحی شده‌اند، البته این مبدل‌ها قیمت بالایی دارند. ازنظر اپتیکال، لنزهای سینمایی به لنزهای عکاسی برتری دارند، اما در خاطر داشته باشید که لنزهای سینمایی به‌طور اختصاصی برای فیلمبرداری طراحی شده‌اند.
لنزهای سینمایی ابعاد بزرگی دارند، نسبت به لنزهای عکاسی سنگین‌ترند و تقریباً اکثر آن‌ها فاقد سیستم فوکوس خودکار هستند. عدم وجود سیستم فوکوس خودکار در این لنزها می‌تواند برای کسانی که به فوکوس خودکار عادت دارند، مشکل‌ساز شود و باعث شود تعدادی از عکس‌ها را از دست بدهند. اما باکمی تمرین می‌توان همراه با حلقه فوکوس دستی این لنزها، تصاویر شارپی ثبت کرد.
اما چرا باید کسی برای عکاسی از لنزهای سینمایی استفاده کند؟ ممکن است برای برخی از کاربران ظاهر حرفه‌ای و منحصربه‌فرد لنزهای سینمایی، دلیلی برای استفاده از آن‌ها در عکاسی باشد. همچنین سرعت لنزهای سینمایی معمولاً بالاتر از اکثر لنزهای عکاسی است، به‌بیان‌دیگر دیافراگم این لنزها به مقدار بیشتری باز می‌شوند. به‌این‌ترتیب، باوجود وزن سنگین، اندازه بزرگ و قیمت بالای لنزهای سینمایی، کیفیت خروجی بی‌همتای تصویر به همراه این لنزها، می‌تواند دلیل کافی برای استفاده در عکاسی برای بسیاری از کاربران باشد.
آیا لنزهای سینمایی ارزش خرید دارند؟
پاسخ این سؤال به دید شخصی افراد و میزان بودجه آن‌ها بستگی دارد. اما به‌طورکلی با توجه به قابلیت‌ها و کیفیت لنزهای سینمایی، قیمت بالای آن‌ها منطقی است.
قابلیت فوکوس در لنزهای سینمایی، بزرگ‌ترین مزیت این نوع لنزها است. به علت وجود حلقه فوکوس با دامنه چرخش گسترده دارای شروع و پایان، می‌توان همراه با این لنزها فوکوس را با دقت بسیار بالایی تنظیم کرد. این موضوع همچنین امکان استفاده از فالو فوکوس‌های استاندارد بی‌سیم و دستی را به همراه این نوع لنزها مهیا کرده است. لنزهای سینمایی به‌واسطه برخورداری از عدسی‌های بزرگ، می‌توانند خروجی تصویر با روشنایی بیشتری را در اختیار بگذارند. به‌این‌ترتیب برای افزایش روشنایی تصویر، کاربر مجبور به افزایش حساسیت ISO نخواهد بود.
