هر چیزی که در مورد عکاسی معماری باید بدانید:

در عکاسی معماری بر خلاف خیلی از ژانر‌های دیگر عکاسی باید دقت زیادی را در ترکیب‌بندی و اصلاح اعوجاج‌های لنز به خرج داد تا خطوط و فرم‌ها همان‌گونه که هستند در عکس بازنمایی شوند. به همین دلیل برای عکاسی در این زمینه باید دیسیپلین خاصی را رعایت کرد و از ابزار‌های مناسب بهره برد. در این مطلب علاوه بر قوانین و تکنیک‌هایی که در عکاسی معماری بهتر ات به کار به گیرید، به تجهیزاتی که در این ژانر عکاسی می‌تواند کارآمد و با ارزش باشد، اشاره خواهد شد. البته این مقاله در مورد عکاسی معماری قطعاً کامل نیست و می‌توان موارد دیگری را نیز در آن جا داد ولی سعی شده است تا ابزار‌ها و تکنیک‌هایی معرفی شود که نیاز‌های اساسی را در عکاسی معماری بر طرف می‌کند.

 

حفظ فاصله مناسب و پیدا کردن بهترین نقطه دید:

اولین کار قبل از شروع عکاسی معماری، گشت دور ساختمان و پیدا کردن بهترین نقطه دید و بهترین زمان برای عکاسی است. معمولا در عکاسی معماری بهتر است که تا حد امکان  از بنا دور شد تا تخت‌تر شدن پرسپکتیو، مقیاس کلی ساختمان و نسبت اندازه المان مختلف آن، نزدیک به چیزی که در واقعیت هست به ثبت برسد. اگر نقطه دیدی نسبتا نزدیک به ساختمان را برای عکاسی انتخاب کنید، اجزایی از ساختمان که نزدیک‌تر به دوربین هستند به صورت اغراق شده‌ای در مقایسه با آن چه در موقعیتی دورتر نسبت به دوربین قرار دارند، بزرگتر به نظر خواهد رسید. با ابن تفاسیر بهتر است به میزان کافی از بنا فاصله گرفت. مولفه‌ای دیگری که باید به آن توجه داشت کیفیتی نوری است که به بنا تابیده می‌شود. با توجه به موقعیت خورشید در نور روز، ممکن است که یک یا چند وجه ساختمان در سایه قرار بگیرند یا با توجه به المان‌های ساختمان، سایه روشن‌های نا مطلوبی ایجاد شود بنابراین با توجه به شمالی یا جنوبی بودن ساختمان و موقعیت آن می‌توان بهترین زمان را برای عکاسی انتخاب کرد. در تهران خورشید در فصل‌های مختلف از جنوب شرقی طلوع می‌کند و در جنوب غربی غروب می‌کند. مقدار متمایل بودن خوشید به سمت جنوب در زمستان به بیشترین حد خود می‌رسد.

قطع سنسور و زاویه دید:

در عکاسی معماری معمولا دو زاویه دید مختلف به کار گرفته می‌شود. زاویه دید‌های باز که با استفاده از لنز‌های واید و سوپرواید به دست می‌آید برای اینکه بتوان کل بنا را در کادر تصویر قرار داد مناسب هستند. زاویه دید علاوه بر فاصله کانونی لنز به ابعاد سنسور نیز وابسته است، یعنی هر چه ابعاد سنسور دوربین بزرگتر باشد، زاویه دید بازتر یا واید‌تری خواهیم داشت.)  بنابراین هر چه قطع سنسور دوربین بزرگ‌تر باشد، آزادی عملی بیشتری را در کادربندی داریم، ولی مستقل از نظر گرفتن اندازه سنسور دوربین، قوانین و ابزار‌های جانبی عکاسی معماری برای تمامی دوربین‌ها ثابت است.

از سوی دیگر برای ثبت جزئیات (Detail) ساختمان، باید با استفاده از لنز‌های تله زاویه دید بسته‌تری را به کار گرفت. در صورت استفاده از دوربین‌های فول‌فریم، لنز‌های با فاصله کانونی ۲۰۰ میلی‌متر و بالاتر، می‌تواند مناسب باشد.

تنظیمات دوربین:

مسلما برای هر عکاس معماری رسیدن به بالا‌ترین کیفیت ممکن با توجه به تجهیزاتی که دارد، امر بسیار مهمی است. برای رسیدن به کیفیت بالاتر بهتر است که تا حد ممکن با ایزو‌های پایین عکاسی کرد و دیافراگم را بر روی عدد دیافراگم بهینه قرار داد که معمولا دو تا ۳ استاپ از باز‌ترین دیافراگم لنز بسته‌تر است. علاوه بر این‌ها در صورت استفاده از دوربین‌های DSLR برای جلوگیری از لرزش دوربین که از حرکت آینه به وجود می‌آید، باید تنظیمات دوربین را بر روی Mirror Lock Up (قفل آینه) قرار داد.

فرمت ذخیره‌سازی:

برای رسیدن به بالاترین کیفیت و آزادی عمل  در تنظیم روشنایی، در ناحیه‌های بیش از حد نور خورده بهتر است که فایل‌ها را به صورت RAW ذخیره کرد. هم چنین در صورت زیاد بودن کنتراست صحنه، به خصوص در عکاسی معماری داخلی، می‌توان از تکنیک HDR استفاده کرد. HDR یا High Dynamic Range یک تکنیک در عکاسی است که از ادغام سه یا چند عکس بر روی هم ساخته می‌‌شود. زمانی که در منظره‌ای هم‌ روشنایی شدید هست و هم سایه‌های تاریک، مثل منظره‌های آفتابی، دوربین نمی‌تواند همه جزئیات را ثبت کند و احتمالاً قسمت‌هایی از تصویر آندر یا اُور اکسپوز خواهند شد. برای حل این مشکل می‌توان متناسب با روشنایی هر قسمت از صحنه چند بار نورسنجی کرد و عکس گرفت.

خیلی از دوربین‌های دیجیتال، به صورت خودکار می‌توانند به صورت HDR عکاسی کنند و فریم‌ها را در غالب یک تصویر با هم ادغام کنند. هر چند برای کنترل بیشتر می‌توان به صورت دستی سه فریم با اختلاف نوری -۱، ۰ و +۱  استاپ گرفت و بعدا با نرم‌افزار‌هایی مثل فوتوشاپ تصاویر را با یک‌دیگر ترکیب کرد. برای آشنایی با به کارگیری این تکنیک در لایت‌روم می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

ادغام کردن عکس‌ها با تکنیک HDR در لایت‌روم

تجهیزات مورد نیاز در عکاسی معماری

۱.لنزهای کنترل پرسپکتیو PC و لنز‌های واید

در عکاسی معماری اکثراً با فضاها و اجسام بزرگی طرف هستیم که باید آن را در کادر تصویر قرار دهیم. برای این کار باید از لنزهای واید استفاده کنیم.  بهترین لنز برای عکاسی معماری لنز‌های کنترل پرسپکتیو PC هستند که توسط آن‌ها می‌توان خطاهای پرسپکتیو مثل پارالکس و کی‌استون را در زمان ثبت تصویر اصلاح کرد. در عکاسی با لنز‌های معمولی و به طور کلی، خطوط موازی با فاصله گرفتن از لنز، به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند. در عکاسی معماری این مسئله گاها بسیار مشکل ساز می‌شود و طراحی ساختمان را در عکس به کلی تغییر می‌دهد. برای حل این مشکل می‌توان با نرم‌افزار‌ها مختلف مثل فوتوشاپ این مشکل را بر طرف‌ کرد، ولی برای رسیدن به عکسی با کیفیت و وضوح بیشتر، بهتر است که از لنز‌های تیلت-شیفت PC استفاده شود. در این لنز‌ها با حرکت شیفت، می‌توان از نقاط دید هم سطح زمین ساختمان‌هایی با ارتفاع بیشتر را در کارد قرار داد و با حرکت تیلت نیز علاوه بر کنترل فوکوس می‌توان خطاهای پرسپکتیو را جبران کرد. با این تفاسیر یک لنز واید تیلت‌شیفت می‌تواند بهترین گزینه برای عکاسی معماری باشد.

وایدترین لنز تیلت‌شیفت که برای دوربین‌های DSLR طراحی شده، TS-E 17mmf/4L می‌باشد که زاویه دید فوق‌العاده ۱۰۴ درجه‌ای دارد. نیکون نیز یک سالی است که لنز NIKKOR 19mm F4E را روانه بازار کرده است. هر دو کمپانی نیز لنز‌های ۲۴ میلی‌متر و ۴۵ میلی‌متر را نیز پیش‌ازاین تولید کرده‌اند. انتخاب‌های حرفه‌ای‌تر نیز مثل لنز‌های PC اشنایدر دارند که خرید آن‌ها باید توجیه اقتصادی داشته باشد.

دوربین‌های تکنیکال مثل دوربین‌های آلپا نیز با توجه به امکان کنترل تیلت-شیفت با جابه‌جایی صفحات لنز و فیلم(یا سنسور)، آزادی عمل زیادی را در اختیار عکاس قرار می‌دهد. آزادی عمل در استفاده از حرکات دوربین‌های تکینیکی مثل آلپا که در دوربین‌های SLR تعبیه نشده است، می‌تواند مهمترین نیاز یک عکاس معماری یا عکاس تبلیغاتی باشد. این امکان که مشابه ویژگی لنزهای تیلت-شیفت در دوربین‌های انعکاسی است به عکاس اجازه می‌دهد تا با استفاده از حرکات، کنترل بیشتری بر پرسپکتیو و البته فوکوس تصویر داشته باشد. تفاوت یک لنز تیلت-شیفت و یک بدنه که امکان حرکات را فراهم می آورد در این است که با داشتن چنین بدنه‌ای تمامی لنزهای شما به لنز تیلت-شیفت بدل می‌شوند که بسیار مقرون به صرفه‌تر از طراحی هر لنز با این قابلیت است.

اگر به تازگی می‌خواهید عکاسی معماری را شروع کنید یا دانشجوی معماری هستید، تهیه لنز‌هایی که آن اشاره شد، چندان اقتصادی به نظر نمی‌رسد و بهتر است از یک لنز واید استفاده شود. لنز‌های AF-S DX NIKKOR 35mm f/1.8G و AT-X 11-20mm f/2.8 PRO DX و DX-II 11-16mm f/2.8 توکینا برای دوربین‌های کراپ سنسور نیکون و لنز‌های EF-S 10-22mm f/3.5-4.5 USM کانن،AT-X 16-28mm f/2.8 Pro FX برای دوربین‌های APS-C کانن می‌تواند گزینه‌های خوبی باشد. البته لنز‌های واید‌های دیگری نیز در کیفیت و قیمت‌های مختلفی در وب‌سایت پیکسل موجود است که برای عکاسی معماری مناسب است. هر چند که برخی از لنز‌ها مثل لنز‌ Laowa 12mm f/2.8 که با مانت‌های کانن و نیکون طراحی شده از دیستورشنی تقریبا برابر با صفر بخوردار است و برای عکاسی معماری بسیار مناسب است. باید توجه داشت که بعد از عکاسی با این لنز‌ها باید با نرم‌افزارهای مثل فتوشاپ، اعوجاج‌ها و خطاهای اپتیکی لنز را اصلاح کرد. برای ثبت فرم و جزئیات ساختمان نیز می‌توان از یک لنز تله استفاده کرد.

۲.فیلتر خنثی تدریجی ND و فیلتر پولاریزه

فیلتر‌های ND تدریجی و فیلتر پولاریزه دو ابزاری است که در عکاسی معماری بهتر است در کیفتان باشند. معمولاً عکس‌های معماری در روز گرفته می‌شوند. برای رسیدن به نوردهی یکنواخت چه در فضاهای داخلی و چه خارجی برای کاهش روشنایی پیش از حد آسمان یا نور پنجره می‌توان از  استفاده کرد. این فیلتر‌ها در غلظت‌های مختلف موجود می‌باشد و برای اتصال آن‌ها به لنز باید نگه‌دارنده باید از یک نگه‌دارنده متناسب با دهانه لنز استفاده کرد.

با به کارگیری فیلتر‌های پولاریزه در عکاسی معماری نیز می‌توان بازتاب نور از سطوح غیر فلزی را کنترل کرد؛ مثلاً از عکاسی از معمای خراجی یک ساختمان با پنجره‌های شیشه‌ای می‌توان بازتاب بیش‌ازحد نور از سطوح را کنترل کرد و به نوردهی درستی از قسمت‌های شیشه‌ای دست‌یافت.

۳.دکلانشور و ریموت شاتر

عکاسی لانگ اکسپوژر در عکاسی از معماری داخلی و خارجی چندان غیرمعمول نیست. معمولاً برای حذف حرکات و افرادی که از جلوی ساختمان می‌گذرند، می‌توان از این تکنیک استفاده کرد؛ بنابراین به همراه داشتن یک کابل شاتر (دکلانشور) یا یک ریموت کنترل برای کنترل شاتر، می‌تواند کارآمد باشد تا تکان دوربین را هنگام حرکت شاتر به حداقل رساند.

۴.سه‌پایه مجهز به ستون مرکزی

برای ثابت نگه‌داشتن موقعیت دوربین و تنظیم وزنی دوربین، استفاده از یک سه‌پایه که مجهز به ستون مرکزی است، الزامی به نظر می‌رسد. ستون مرکزی سه‌پایه بهتر است به صورت چرخ‌دنده‌ای باشد که با چرخش اهرم آن، بتوان ارتفاع آن را با دقت بیشتری تنظیم کرد. هم‌چنین وزن سه‌پایه نیز باید به حد کافی سنگین باشد تا در صورت وزش باد یا برخورد دست با آن، تکان نخورد و موقعیت آن جا به جا نشود.

۵.هد سه چرخ‌دنده‌ای (Gear) با دسته‌های پن و تیلت

گیردهدها در عکاسی معماری یکی از کاربردی‌ترین ابزارها به‌حساب می‌آیند. چرا که برای بازنمایی دقیق پرسپکتیو ساختمان‌ها و فضاهای داخلی، باید موقعیت و زاویه قرارگیری دوربین با دقت بالایی تنظیم شود. به طور مثال اگر قرار باشد از یک ساختمان بلند عکسی گرفته شود با کمی تیلت به سمت بالا می‌توان کلیت ساختمان را در کادر جا داد ولی همان‌طور که در تصویر شماره ۲ مشخص است، خطوط لبه ساختمان با فاصله گرفتن از سطح زمین، به یکدیگر نزدیک می‌شوند و قسمت بالایی ساختمان نسبت به نیمه پایینی آن کوچک‌تر به نظر می‌رسد (به این پدیده ورتیکال دیستورشن یا اعوجاج عمودی می‌گویند). این مشکل را می‌توان با نرم‌افزار‌هایی مثل فتوشاپ حل کرد ولی با توجه به میان‌گذاری بین پیکسل‌ها و حذف جزئیات لبه‌های تصویر، کیفیت نهایی عکس افت پیدا می‌کند. بهترین راه برای ثبت دقیق پرسپکتیو بنا، تراز کردن دوربین هم سطح زمین و هم‌راستا با ساختمان است. برای رسیدن به این مهم استفاده از یک گیردهد مناسب‌ترین گزینه به‌حساب می‌آید. (مزیت گیردهد نسبت به بال‌هد و سرسه‌پایه‌های سه‌محوره معمولی در این است که می‌توان زاویه سرسه‌پایه را در هر محور، بدون درگیر کردن راستاهای دیگر و با دقتی بالا تنظیم کرد.) با تراز کردن موقعیت دوربین به‌گونه‌ای که گفته شد، فرم ساختمان با پرسپکتیوی دقیق و منظم ثبت خواهد شد ولی احتمالاً قسمتی از بالای ساختمان از کادر بیرون می‌زند. برای برطرف کردن این مسئله می‌توان از لنز‌های کنترل پرسپکتیو (تیلت-شیفت) یا دوربین‌های تکنیکی استفاده کرد و با کمی شیفت می‌توان به ترکیب‌بندی درست دست‌یافت.

داشتن به سر سه‌پایه سه محوره مجهز به دسته‌های پن و تیلت، می‌توان به عکاس در تراز و کادربندی دقیق عکس کمک کند. سر‌سه‌پایه‌های توپی یا همان بال هد برای عکاسی معماری چندان توصیه نمی‌شود، چراکه با تغییر موقعیت دوربین در یک جهت ممکن است در زاویه دوربین در جهت‌های دیگر هم تغییر کند.

۶.تراز حبابی هات‌شو

خیلی از سه‌پایه‌ها یا سرسه پایه‌ها به تراز‌های حبابی مجهز هستند و با استفاده از آن‌ها می‌توان موقعیت دوربین و سه‌پایه را با دقت بالایی تنظیم کرد. اگر سه‌پایه‌ای که در اختیار دارید به این تراز‌ها مجهز نیستند می‌توانید با تهیه تراز حبابی که بر روی هات‌شوی دوربین قرار می‌گیرد کادربندی دقیق داشته باشید و وضعیت دوربین را کنترل کنید.

۷.سه‌پایه‌های کامپکت و رومیزی

در عکاسی معماری داخلی خیلی اوقات بهترین موقعیت دوربین برای عکاسی، جایی مثل پله‌ها یا میز است؛ بنابراین در اختیار داشتن یک سه‌پایه یا کلمپ کامپکت می‌تواند کار عکاس را راحت کند.

۸.تجهیزات نورپردازی

نورپردازی در معماری مبحث مفصلی است که خود نیاز به بررسی جداگانه‌ای‌ دارد. در معماری خارجی و عکاسی از ساختمان‌ کنترل زیادی را نمی‌توان بر روی نور داشت و بیشتر باید به زمان عکاسی توجه داشت و اینکه در چه فصل و چه ساعتی از روز قرار است عکاسی شود. در معماری داخلی نیز بیشتر نورپردازی با فلاش‌های الکترونیکی متداول است. فلاش‌های که از لحاظ دمای نور، کلوینی معادل با نور حرارت نور روز دارند و به راحتی ‌می‌توان نور آن‌ها را با نور روزی که از پنجره می‌تابد، هماهنگ کرد. فلاش‌های استودیویی پرتابل با توجه به توان بیشتری که نسبت به فلاش‌های رودوربینی دارند، برای این‌ کار نور مناسبی دارند.

مشکل اساسی که در عکاسی معماری داخلی وجود دارد، مغایرت دمای رنگی فلاش، نور روز و نور لامپ‌های داخلی است. بعضی از لامپ‌ها از نوع تنگستنی هستند و برخی دیگر از لامپ‌‌های تنگستنی به حساب می‌آید. برای نورپردازی فضاهای داخلی، ابتدا بهتر است که یکی از بین نور‌ چراغ‌ها و نور پنجره یکی از آن‌ها را حذف کرد. از آنجایی که نور روز پنجره برای عکاسی یکی از بهترین نور‌ها به حساب می‌آید بهتر است که چراغ را خاموش کرده و از یک فلاش استودیوی پرتابل، مثل Jinbei HD610 AD600BM، Profoto B1x  گودوکس یا Profoto D2 به عنوان نور کمکی استفاده شود. این فلاش‌ها دمای نوری تقریباً برابر با نور روز دارند؛ اما اگر در محیطی دسترسی به نور روز وجود نداشته باشد، یا مجبوریم در شب از فضاهای داخلی عکاسی کنیم، باید راه‌حلی برای یکسان کردن نور فلاش با چراغ‌های فلوئورسنت یا تنگستی داشته باشیم. برای این کار می‌توان از ژل‌های اصلاح رنگ استفاده کنیم. پروفوتو و فوتیکس و کمپانی‌های دیگری این ژل‌ها رنگی را به بازار عرضه کرده‌اند. به علاوه می‌توان از نور‌های پیوسته LED یا نور‌های تنگستنی مخصوص عکاسی نیز برای نورپردازی در این محیط‌ها استفاده کرد. با نور‌های LED به لطف امکان تنظیم دمای رنگی می‌توان نور را به صورت حدودی با نور محیط مطابقت داد. نور‌های تنگستنی مخصوص عکاسی یا HMI نوری هم‌دما با لامپ‌های تنگستنی می‌دهد.

در بالا به وسایلی که در عکاسی معماری به همراه داشتن آن‌ها الزامی به نظر می‌رسد، اشاره شد. ولی داشتن تجهیزات مناسب تنها بخش کوچکی از داستان است برای رسیدن به مهارت و سبکی شخصی در این زمینه باید دست به کار شد تمرین زیادی را تجربه کرد.