تفاوت لنز‌های Still و Cinema

شاید بعضی از افراد تصور کنند که با یک لنز می‌توان هم عکس‌های عالی گرفت و هم فیلم‌های فوق‌العاده‌ای ثبت کرد. فقط به دنبال عوض کردن مبدل‌ها هستند تا لنز مورد نظر را به دوربین وصل کنند. این افراد می‌خواهند با لنز‌های عکاسی فیلم‌برداری کنند و با لنز‌های فیلم‌برداری عکس‌های خوش‌رنگ و لعاب بگیرند. اما حقیقت این است که دوربین‌های عکاسی و فیلم‌برداری فقط با لنز‌های مخصوص خود به‌درستی کار می‌کنند. به لنز‌هایی که برای عکاسی با دوربین‌های SLR طراحی شده است لنزهای Still و به لنز‌هایی که مخصوص دوربین‌های فیلم‌برداری ساخته شده است لنزهای Cine یا همان Cinema گفته می‌شود. لنز‌های Still و Cine با هم تفاوت‌های زیادی دارند و نباید از آن‌ها بجای یکدیگر استفاده کرد. در اینجا قصد داریم بیشتر درمورد این دو دسته لنز حرف بزنیم و به تفاوت‌های اصلی میان آن‌ها بپردازیم.

لنزهای Still مدرن بیشتر به دنبال دو چیز هستند؛ سرعت بیشتر فوکوس خودکار و استفاده آسان‌تر از آن . شرکت‌های سازنده لنز همیشه به دنبال راهی هستند تا فوکوس خودکار را سریعتر و ساده‌تر کنند. بیش از چند دهه است که این‌ کار را با سبک‌تر و روان‌تر کردن اجزای سازنده سیستم فوکوس انجام می‌دهند تا موتور کوچک بکار رفته در لنز یا دوربین، بتواند راحت‌تر و سریع‌تر عمل فوکوس رو انجام دهد. اغلب اجزا سازنده سیستم فوکوس از مواد پلاستیکی ساخته می‌شود که خیلی خشک و هرز حرکت می‌کنند. همین اتفاق معمولا برای سیستم بزرگنمایی لنزهای Still هم رخ می‌دهد. استفاده از مواد پلاستیکی در ساخت سیستم فوکوس شاید برای سازنده‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه‌ باشد ولی در برخی زمینه‌ها آنطور که انتظار می‌رود، فوکوس عملکرد دقیقی از خود نشان نمی‌دهد. البته برای عکاس‌هایی که عکس‌های ثابت می‌گیرند خیلی هم مشکل‌ساز نیست. به دو دلیل؛ دلیل اول این است که معمولا فوکوس دوربین به خوبی عمل می‌کند و سرعت مناسبی هم دارد. همچنین بعد از گرفتن عکس تمامی تنظیمات را متوقف می‌کند. دلیل بعدی این است که خیلی از لنزهای Still جدید بنا بر دلایلی از کنترل دستی تنظیمات دیافراگم جلوگیری می‌کنند. در این مواقع از طریق دوربین می‌شود به سادگی و بدون هیچ مشکلی دیافراگم را تنظیم کرد.نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که لنز‌های Still برای بسیاری از قسمت‌ها هنوز هم از تعیین فاصله فوکوس استفاده می‌کنند. اما معمولا معین کردن فاصله فوکوس در این لنزها با دقت بالایی انجام نمی‌گیرد و فقط محدوده فوکوس را حدس می‌زند. البته باز هم تاکید می‌کنیم که این نگرانی و کاستی‌ها برای افرادی که با لنز‌های Still فقط عکاسی می‌کنند آزار دهنده و مشکل‌ساز نیست. ولی افرادی که از این لنز‌ها برای فیلم‌برداری استفاده می‌کنند احتمالا با مشکل مواجه خواهند شد. همانطور که در پاراگراف بالا به آن اشاره کردیم، بخاطر روان‌تر بودن و مکانیزم ساده سیستم فوکوس و بزرگنمایی لنز‌های Still جدید، اگر هنگام فیلم‌برداری از فوکوس استفاده کنید تصویر دچار لرزش و پرش‌هایی می‌شود که چندان خوشایند نیست. چرا که هیچ چیز مانند لرزش و تکان باعث غیرحرفه‌ای شدن یک فیلم نمی‌شود.

اما به سراغ زوم برویم. بهتر است زوم کردن را به کل فراموشش کنید. چرا که لنزهای Still جدید کالیبره نیستند و فوکوس را حفظ نمی‌کنند. به همین دلیل هنگام بزرگنمایی در بخش‌هایی از تصویر، شارپنس به میزان قابل توجهی افت می‌کند. می‌توان از عدم وجود حلقه تنظیم دیافراگم چشم‌پوشی کرد، به این دلیل که دیافراگم از روی دوربین قابل تنظیم است. اما ناگفته نماند که اغلب هنگام ضبط ویدئو دیگر این امکان وجود ندارد. در مواقعی هم که یک دوربین امکان تنظیم دیافراگم را می‌دهد، مثلا نوردهی را روی 1/2 یا 1/3 استاپ قرار می‌دهید ولی مانند حالت جبران نوردهی دوربین یک تلفن همراه عمل می‌کند که اصلا مطلوب نیست. موارد زیادی از این دست وجود دارند که باعث می‌شوند عملکرد لنزهای Still برای فیلم‌برداری چندان مناسب نباشد. شاید تفاوت‌های این لنز‌ها با لنزهای Cine کوچک و پیش‌ پا افتاده بنظر برسند، ولی تاثیر مخرب زیادی روی فیلم گرفته‌شده می‌گذارند. ضمنا لنزهای Still فاقد رینگ فوکوس برای Follow Focus هستند. بسیاری از افراد به فروشگاه‌ها مراجعه می‌کنند بلکه بتوانند رینگ‌های مشابه رینگ زوم یا رینگ فوکوس را روی لنز‌ خود نصب کنند. در بسیاری از موارد این رینگ‌ها به درستی نمی‌چرخند که باعث مشکلاتی مانند محدود شدن ناحیه فوکوس می‌شود که آزار دهنده است.در کل باید گفت که اکثر لنز‌های Still جدید که برای فیلم‌برداری ‌هم استفاده می‌شوند، مناسب این کار نیستند. هرچند معدود لنزهایی هم وجود دارد که عملکرد مناسبی برای فیلم‌برداری از خود نشان می‌دهند. برای مثال لنزهای سری Zeiss ZF جزو این دسته قرار می‌گیرند (تصویر بالا). این لنزهای زایس دارای قابلیت فوکوس دستی هستند و بخاطر ساختار فلزی‌ و باکیفیتی که دارند، بسیاری از اشکالات رایج لنز‌های Still در فیلم‌برداری را نخواهند داشت. لنزهای قدیمی دیگری هم هستند که مانند این سری از لنزهای Zeiss دارای فوکوس دستی هستند و برای فیلم‌برداری به همان خوبی عمل می‌کنند، اما پیدا کردن یکی از آن‌ها که کاملا سالم باشد تقریبا کار سختی خواهد بود. بنطر می‌رسد فقط با لنزهای Still مشابه این‌ها می‌توان با کیفیتی نزدیک به لنز‌های Cine فیلم‌برداری کرد.

دلیل اصلی که لنز‌های Cine را باکیفیت‌تر و البته گران‌تر از لنزهای Still کرده است، دوام بالا و کیفیت مواد سازنده آنهاست. دقت و ریزبینی در پروسه طراحی و تولید این لنزها به مراتب بیشتر از لنزهای Still است. عمده مواد استفاده‌شده در ساخت لنزهای Cine، فلزات و آلیاژ آنهاست. سیستم پیچیده مکانیکی بکار رفته در این لنزها باعث جلوگیری از لرزش و پرش تصویر شده و همچنین عمل کالیبره‌شدن با دقت بیشتری انجام می‌شود. همچنین یک لنز زوم Cine یک لنز para-focal است؛ یعنی هنگام بزرگنمایی فوکوس را ثابت نگه‌می‌دارد. درحالی که فوکوس در لنزهای Still هنگام بزرگنمایی تغییر می‌کند و اصطلاحا Vari-focal است. این مسئله برای فیلم‌برداران بسیار حائز اهمیت و حیاتی است.

لازم بذکر است که لنز‌های Cine قابلیت “breathing” نیز دارند. به این معنی که زاویه دید لنز را هنگام فوکوس کردن تغییر می‌دهند. در این حالت، بزرگنمایی تصویر به آرامی و به میزان کمی کاهش یا افزایش پیدا می‌کند، اما کاملا کافی بنظر می‌رسد. لنزهای Still به میزان بیشتری این کار را انجام می‌دهند، چون زمانی که آینه بالاست و شاتر باز می‌شود، لنز فوکوس نمی‌شود. لنزهای Still گران‌قیمت‌ و باکیفیت‌ بالاتر دارای مشخصه‌های زیادی هستند که ناخواسته کاربرد‌ مناسبی برای فیلم‌برداری پیدا می‌کنند. همچنین معایبی که لنزهای Still هنگام فیلم‌برداری از خود نشان می‌دهند در لنزهای گرانقیمت بسیار کمتر است. اما بدیهی است که استفاده از آن‌ها همیشه مقرون‌به‌صرفه نیست. پس اگر قصد فیلم‌برداری دارید، بهتر است لنزهای مناسب فیلم‌برداری را برای اینکار تهیه کنید. می‌توانید با دوربین 5D Mark III و کیت لنز‌های مختلفی که برای آن در دسترس است فیلم‌برداری کنید، اما انتظار نداشته باشید کیفت فیلم‌تان در حد و اندازه فیلمی باشد که با لنزهای Cine گرفته شده است.