کالای بازسازی‌شده؛ آری یا نه؟

کلمهء Refurbish در انگلیسی به معنی نوسازی و تروتازه کردن است. با توجه به معنی – در ادامهء مطلب شرح می‌دهم – نوسازی‌شده شاید معادل بدی برای آن نباشد.  ویکی‌پدیا در مدخل Refurbishment کلمه الکترونیک را جلوی آن در پرانتز قید کرده است،  بر من معلوم نیست که آیا علت این بوده که مفاد این مدخل فقط در مورد محصولات و کالاهای الکترونیک صادق است یا چیز دیگری؟

در بازار ایران دیده می‌شود که گاه کالاهایی به ارزان‌تر از قیمت واقعی عرضه می‌شود و وصف «ریفربیش» را یدک می‌کشد. مشتری‌ها گاهی تصور واضحی از معنی این لغت ندارند، خصوصا در زمان‌هایی که فروشنده در پاسخ اعتراض آن‌ها نسبت به قیمت‌گذاری بالا، مدعی می‌شود که کالای فروشگاه رقیب «ریفربیشد» است.

***

در ایالات‌متحده برای رعایت حقوق مصرف‌کننده قوانین و نهادهای متعددی وجود دارد. علاوه بر آن‌ سازندگان و فروشندگان برای جذب مشتری بیشتر سیاست‌های تشویقی دارند؛ مثل قبول پس‌گرفتن کالا در بازه زمانی مشخص. فروشنده‌هایی مثل زاپوس کار را به جایی رسانده‌اند که به خریدار مهلت می‌دهند که تحت شرایط خاصی کالا را تا یک سال مرجوع کند.

از سوی دیگر، و با توجه به این‌که هیچ گلی بی‌عیب نیست، گاهی کالایی نو، معیوب است. ما در فروشگاه پیکسل دوربین‌هایی ساختهء معتبرترین برندهای جهانی دیده‌ایم که پس از بیرون آمدن از جعبه دست‌نخورده، مشکل داشته است. در چنین مواردی اگر ساکن آمریکا باشید و به فروشنده معتبر مراجعه کنید، کالا در فاصله کوتاهی با یک نمونه نو و بدون عیب تعویض می‌شود. (محض اطلاع ما نیز چنین کردیم).

اما چه برسر این کالاها مرجوعی و معیوب می‌آید؟

از آن‌جایی که در خیلی موارد ایراد مورد نظر جزیی و قابل رفع است، شرکت سازنده یا توزیع کننده کالا را از فروشنده پس می‌گیرد و به دست تعمیرکاران صاحب صلاحیت و تایید شده می‌دهد. آن‌ها کالا را به شکل مطلوب نوسازی و بسته‌بندی می‌کنند. اما قانون اجازه نمی‌دهد که این کالا به عنوان نو به فروش برسد، و در این جاست که لفظ Refurbish به کار می‌رود. کالا مهر نوسازی می‌خورد، با این وصف عرضه می‌شود و در اکثر موارد بارکد آن نیز به شکلی تجدید می‌شود تا گویای بازسازی‌شده باشد. این کالاها به قیمتی کمتر از قیمت اصلی به معرض فروش گذاشته می‌شود. برای جلب اطمینان خریدار، کالاهای بازسازی‌شده ضمانت‌ رسمی نیز می‌شوند. عملیات نوسازی بعضی از شرکت‌ها، مانند اپل، به حدی خوب است که مشتری‌های حسابگر مترصد می‌مانند که کالای مورد نظرشان در فهرست بازسازی‌شده‌ها قرار گیرد تا فورا آن را به قیمت مناسب خریداری کنند.

در توضیحات بالا به بازسازی‌های شرکتی پرداختم، چون مطمئن‌ترین و معتبر‌ترین شکل بازسازی است، و تحت نظر متخصص‌های مجرب شرکت سازنده یا توزیع‌کننده صورت می‌گیرد و در عین حال تضمین می‌شود. اما انواع دیگری نیز از بازسازی وجود دارد: گاهی تجار و واردکننده‌ها با آگاهی جنس معیوبی را در تعداد زیاد و قیمت پایین خریداری می‌کنند و سپس آن‌ها را بازسازی و روانهء بازار می‌کنند. این قبیل بازسازی‌ها ممکن است بد یا خوب انجام شود. اما با توجه به ضعف قوانین حمایت از مشتری و فقدان نهادهای قوی حمایت از مشتری‌ در ایران، خرید چنین کالاهایی را توصیه نمی‌کنیم.

توصیه ما به شما این است که اگر نمایندهء رسمی سازنده‌ء محصول در کشور حضور ندارد، از خرید کالای بازسازی شده آن خودداری کنید. اگر کالای بازسازی‌شده با ضمانت شرکت نمایندگی معتبر و خوشنام عرضه شد، خرید آن اشکالی ندارد و گاهی به صرفه نیز هست.