بسیاری از افرادی که از دوربین‌های DSLR استفاده می‌کنند ممکن است مهارت کافی برای کار با این تجهیزات را داشته باشند و حتی تا مدت زیادی با این تجهیزات کار کنند. اما بسیاری از آنها با نحوه عملکرد و ساختار این تجهیزات آشنایی لازم را ندارند. متاسفانه برخی بر این باورند که یادگیری این مسائل تئوری و آشنایی با آنها خسته کننده است یا در عمل کاربردی برای آنها نخواهد داشت. این تصور اشتباه باعث میشود عکاسان یا سایر افرادی که با دوربین‌های حرفه‌ای کار می‌کنند، بدون اطلاع از مکانیزم کاری این محصولات در طولانی مدت به مشکل بربخورند. یکی از مفاهیمی که باید با آن آشنایی پیدا کنید و نسبت به روش عملکرد آن آگاه شوید، شاتر است. در ادامه این مطلب ما سعی داریم همه چیز درباره تعداد شاتر دوربین و سایر موارد مربوط به آن را با هم بررسی کنیم تا در زمان خرید، فروش و یا استفاده از دوربین به مشکل برنخورید.
تعریف شاتر دوربین
شاتر در دنیای عکاسی به دریچه‌ای گفته میشود که نور از طریق آن جذب میشود. شاتر در اصل پرده‌ای است که روبروی قسمت حسگر دوربین قرار گرفته و به محض شروع به کار دوربین شروع به کار می‌کند. زمانی که عکاسی شروع میشود و شاتر باز شده و مسیر عبور نور را باز می‌کند و بعد از اینکه مقدار نور مورد نیاز برای ثبت تصویر توسط سنسور دریافت شد، شاتر مجدداً بسته میشود. قابلیت تنظیم شاتر اجازه می‌دهد تا با کنترل میزان باز بودن دیافراگم، میزان نوردهی به عکس را کنترل کنید، در نتیجه میتوانید در مکان‌های مختلف با میزان نور متفاوت، برای سوژه‌های متحرک و در سایر شرایط؛ به راحتی تصاویر دلخواه و مورد نظرتان را ثبت کنید.
تنظیمات مربوط به باز یا بسته شدن شاتر و اندازه آن در محدوده خاصی که به مسائل فنی و قابلیت‌های آن بستگی دارد، انجام میشود. همچنین در بسیاری از دوربین‌های امروزی وجود حالت اتوماتیک کمک می‌کند تا پارامترهای مختلف به تصویر برداری به صورت اتوماتیک و با توجه به محیط انتخاب شوند. میزان باز بودن دریچه دیافراگم با f نشان داده میشود. در کنار f یک عدد نوشته میشود که هرچقدر بزرگتر باشد یعنی شاتر بسته و هر چقدر کمتر باشد یعنی شاتر باز است. استفاده از شاتر بسته کمک می‌کند تا نور کمتری به سنسور برسد و از همین رو برای محیط‌هایی که میزان نور زیادی دارند مناسب خواهد بود. همچنین شاتر باز برای شرایطی استفاده میشود که قصد داشته باشید از یک سوژه در فاصله ای معین عکاسی کرده و قسمت پشت آن را محو کنید. البته این نکته آخر به صورت بسیار خلاصه گفته شد و آشنایی کامل با تنظیمات شاتر و دیافراگم در عکاسی مبحث بسیار طولانی و تخصصی است.
منظور از سرعت شاتر چیست؟
سرعت شاتر در دوربین به مدت زمانی که شاتر باز میشود و اجازه می‌دهد تا نور از آن عبور کند تا به سنسور برسد، گفته میشود. به عبارتی می‌توانیم بگوییم که: “سرعت شاتر به مدت زمانی که ثبت یک تصویر در دوربین‌های دیجیتالی طول می‌کشد می‌گویند.” هرچقدر زمان ثبت تصویر یا باز بودن شاتر بیشتر باشد، میزان نوری که به سنسور خواهد رسید بیشتر خواهد بود.
استفاده از سرعت شاتر بالا و پایین در شرایط مختلف می‌توانند به ثبت تصاویر بهتر و خلاقانه کمک کنند. به عنوان مثال در شرایطی که قصد دارید از یک جسم در حال حرکت عکاسی کنید و محو شدن در اثر حرکت یا motion blur را در آن نشان دهید باید از سرعت شاتر کمی پایین‌تر استفاده کنید. این کار اجازه می‌دهد که در تصاویر ثبت شده اجسام یا سوژه‌های متحرک به صورت محو نمایش داده شوند و همچنین جهت حرکت آنها را نیز بتوان تشخیص داد. سرعت شاتر آهسته گزینه بسیار خوبی برای عکاسی از اجسام در شب، عکاسی از آسمان و عکاسی از مناظر خاص (مانند رودخانه یا آبشار) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه اندازه گیری سرعت شاتر
در دوربین‌های دیجیتال امروزی سرعت شاتر زمانی که کمتر از یک ثانیه باشد، به صورت اعداد کسری نمایش داده میشود. به عنوان مثال در شرایطی که سرعت شاتر نیمی از یک ثانیه باشد، آنرا با 2/1 نشان می‌دهند. در دوربین‌های بدون آینه دیده میشود که سرعت شاتر تا 4000/1 ثانیه یا حتی در مواردی به ۸۰۰۰/1 ثانیه نیز می‌رسد.
در شرایطی که نیاز به سرعت شاتر طولانی داشته باشید، دوربین‌های DSLR معمولی یا بدون آینه نهایتاً تا ۳۰ ثانیه می توانند شاتر خود را برای دریافت نور بیشتر باز بگذارند. البته استفاده از تریگر‌ها کمک می‌کند تا بتوانید سرعت شاتر طولانی و مدت زمان نوردهی بیشتری داشته باشید. تغییر سرعت شاتر تاثیر مستقیمی بر روی نوردهی خواهد داشت. به طور خلاصه لازم است بدانید که اگر از سرعت شاتر طولانی استفاده کنید، میزان نوری که به سنسور دوربین می‌رسد بیشتر خواهد بود. همچنین سرعت بالای شاتر باعث کاهش مقدار نوری که به سنسور می‌رسد خواهد شد.
نحوه تنظیم سرعت شاتر
بسیاری از دوربین‌های امروزی دارای تنظیمات خودکار و پیش فرض برای کنترل دقیق سرعت شاتر دوربین هستند. از آنجایی که برای گرفتن عکس بهتر باید یک تناسب مشخص بین سرعت شاتر، میزان باز یا بسته بودن دریچه دیافراگم و ایزو برقرار باشد؛ حالت اتوماتیک (auto) به تنظیم بهتر این پارامترها کمک می‌کند. با این وجود افرادی که قصد دارند تمامی پارامترهای مربوط به عکس را تحت کنترل خود داشته باشند، می‌توانند از حالت دستی استفاده کنند. البته برخی از دوربین‌های دیجیتال دارای حالتی از تنظیمات هستند که فقط در آن امکان تغییر سرعت شاتر را دارید و دیافراگم و ایزو در این حالت به عنوان تابعی از سرعت شاتر تغییر خواهند کرد. پیشنهاد افراد حرفه‌ای معمولاً این است که از حالت اتوماتیک استفاده کنید و فقط برای شرایطی که نور فضا کافی نیست یا سوژه در حال حرکت است سرعت شاتر را تغییر دهید. معمولاً در دوربین‌هایی که دارای پنل بالایی هستند، سرعت شاتر در قسمت بالا و گوشه سمت چپ نمایشگر کوچک دیجیتالی قرار می‌گیرد. در ضمن در دوربین DSLR دارای صفحه نمایش، سرعت شاتر درون LCD نمایش داده میشود.
شاتر دوربین چطور کار می‌کند؟
شاتر دوربین معمولا پشت آینه یا در بعضی موارد پشت سنسور اندازه گیری نور قرار می‌گیرد. به همین دلیل در زمان کار به هیچ عنوان این قسمت را نمی‌توان دید. به عقیده افراد متخصص معمولاً در دوربین‌های DSLR از سه مکانیزم برای شاتر استفاده میشود که عبارتند از:
- جعبه آینه
- درب پایینی
- درب بالایی
وقتی به دریچه دوربین نگاه می‌کنید تصویری که به چشم شما می‌رسد از طریق لنز به آینه‌ها رسیده و سپس تصویر را در در برابر استفاده کننده قرار می‌دهد. زمانی که دکمه شاتر دوربین فشار داده میشود، جهت آینه‌ها به سمت بالا عوض شده و به نور اجازه می‌دهد که راه خود را به سمت سنسور پیدا کند. به همین دلیل است که وقتی در زمان عکاسی، در حال نگاه کردن از طریق دریچه دوربین هستید؛ به محض فشار دادن دکمه شاتر، برای مدت زمان کوتاهی تصویری به شما نمایش داده نمی‌شود. مدت زمان انجام این روند، به سرعت شاتر دوربین بستگی دارد.
نحوه عملکرد شاتر در دوربین‌های بدون آینه
برخلاف دوربین‌های DSLR، در دوربین‌های بدون آینه از یک جعبه آینه استفاده نمی‌شود و نور مستقیم از طریق لنز به دریچه دوربین می‌رسد. از همین رو سنسورهای استفاده شده در دوربین‌های بدون آینه بدون هیچ واسطه‌ای نور را دریافت خواهند کرد. بعد از این که دکمه شاتر روی این دوربین‌ها فشار داده میشود، یک قطعه شبیه به درب با حرکت نوسانی به سمت بالا می‌رود تا سنسور را بپوشاند. به محض بالا آمدن این قطعه و پوشیده شدن سنسور عملیات نورگیری شروع می‌گردد. در مرحله بعد برای اتمام نورگیری سنسور، یک قطعه در مانند دیگر از سمت پایین با حرکات نوسانی روبروی حسگر قرار گرفته و دوباره این قطعات به حالت اولیه خود بازمی‌گردند تا دوربین برای گرفتن عکس بعدی آماده شود.
عملکرد شاتر دوربین در زمان ضبط ویدیو
تا اینجای کار توضیحاتی در خصوص در زمان عکسبرداری در اختیار شما گذاشتیم، اما افرادی که قصد فیلمبرداری با استفاده از دوربین‌های DSLR را داشته باشند باید بدانند که روند کاری شاتر در فیلمبرداری کاملا متفاوت خواهد بود. مکانیزم شاتر دوربین به صورتی است که فقط ۶ بار در هر ثانیه توانایی باز و بسته شدن دارد و فیلمبرداری با سرعت ۶۰ فریم در ثانیه قطعاً بسیار بی‌کیفیت و آهسته خواهد بود. در زمان فیلمبرداری یا نمایش زنده تصویر در نمایشگر دریچه شاتر دوربین و آینه‌ها باز می‌مانند و روند نوردهی به سنسور به صورت مداوم و دائمی انجام میشود. در چنین شرایطی منظور از سرعت شاتر میزان نیرویی است که به قسمت سنسور وارد میشود که روند کار از این نظر به دوربین‌های بدون شاتر نیز شبیه است (البته اصلا این دو موضوع با هم یکسان نیستند و صرفاً شباهت جزئی دارند). به این نوع عملکرد شاتر، شاتر الکترونیکی نیز گفته میشود.
دوربین‌های بدون شاتر
امروزه استفاده از گوشی‌های هوشمند برای عکاسی، امکان ثبت لحظات و تصاویر گوناگونی را به استفاده کنندگان می‌دهد و تولید کنندگان این محصولات نیز همواره روی کیفیت و تکنولوژی به کار رفته در دوربین‌های تلفن همراه تمرکز خاصی دارند. معمولاً تصاویر ثبت شده با استفاده از دوربین‌های بدون شاتل دارای نویز بیشتری نسبت به دوربین‌های حرفه‌ای دارد. دلیل بروز این مشکل ارسال قدرت مداوم به سنسورهای نور در این دوربین‌ها است. به معنای دقیق‌تر وقتی روی دکمه گرفتن عکس در گوشی موبایل خود کلیک می‌کنید، حسگر نور با انتقال تمامی نور دریافت شده به پردازنده تصویر را ثبت می‌کند. سپس این پردازنده برای دادن کیفیت و وضوح بیشتر به عکس «ایزو» را تغییر خواهد داد. نکته مهم در این قسمت که باید به آن توجه کنید، میزان ایزو است. چرا که هر چقدر میزان ایزو بیشتر باشد شاهد نویز بیشتری در تصویر خود خواهید بود.
منظور از عمر شاتر دوربین‌های عکاسی چیست؟
از آنجایی که دوربین‌های DSLR امروزی قطعات متحرک کمتری دارند، همین باعث شده که استهلاک آنها تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا کند. ولی نباید فراموش کرد که به مرور زمان و با گرفتن تعداد عکس بالا، کیفیت کاری خواهد آمد. به عبارتی عمر مفید هر دوربین یا عمر شاتر دوربین با استناد به تعداد عکس‌هایی که با استفاده از آن گرفته شده محاسبه میشود. در بیشتر موارد حداقل عمر شاتر دوربین بین ۱۰۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰۰ است، اما لازم است بدانید که اکثر دوربین‌ها تا تعداد عکسی بیش از این عدد‌ها را می‌توانند ثبت کنند. البته از سوی دیگر نباید فراموش کرد که امروزه شرکت‌های تولید کننده محصولات جدیدی را به بازار عرضه کردند که عمر بسیار بالاتری دارند و مکانیزم طراحی شاتر آنها به شکلی است که به طور متوسط تعداد بسیار زیادتری تصویر با کیفیت برای شما ثبت می‌کند.
اهمیت میزان کارکرد شاتر دوربین
دوربین‌های DSLR دارای دو قسمت اصلی متحرک هستند که این بخش‌ها در معرض استهلاک بیشتری قرار دارند. آینه و شاتر این دو قسمت متحرک می‌باشند که روی کیفیت نهایی تصاویر ثبت شده تاثیر بسیار زیادی می‌گذارند و بروز هر گونه مشکلی در این بخش‌ها باعث میشود نتیجه نهایی کار تحت تاثیر قرار بگیرد. تجربه استفاده طولانی مدت از دوربین‌های دیجیتال نشان می‌دهد که شاتر بیشتر از آینه در معرض استهلاک و بروز نقص فنی قرار دارد.
شاتر دوربین از اهمیت بیشتری در مقایسه با آینه برخوردار است و با توجه به کارکرد دوربین، معمولا شاتر بیشتر از آینه دچار نقص فنی میشود. به گفته متخصصان زمانی که دوربین دیجیتال خود را خریداری می‌کنید، اگر بخش‌های الکتریکی و ثابت آن در چند ماه اول به درستی به کار خود ادامه دهند و مشکلی برای آنها پیش نیاید؛ احتمال بروز مشکل در آینده نیز برای آنها بسیار پایین خواهد بود. اما وقتی در مورد شاتر دوربین صحبت می‌کنیم نباید فراموش کرد که این قسمت به مرور زمان و با ثبت تصاویر بیشتر، در معرض فرسایش قرار می‌گیرد.
مزایای محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین
دارندگان دوربین‌های DSLR بهتر است بدانند که با محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین این امکان را دارند که بتوانند عمر باقیمانده دوربین خود را محاسبه کنند. این کار به افرادی که در عرصه عکاسی اشتغال دارند، کمک می‌کند تا برنامه ریزی طولانی مدت برای تعمیر و یا تعویض دوربین خود داشته باشند. از سوی دیگر کسانی که قصد خرید دوربین‌های دست دوم را دارند با بررسی این فاکتور می‌توانند تصمیم گیری هوشمندانه‌تری داشته باشند و سراغ دوربین‌های بهتر بروند. صد البته در زمان خرید دوربین‌های دیجیتال نو، داشتن آگاهی و اطلاعات مناسب در خصوص تعداد شات دوربین می‌تواند کمک زیادی به شما بکند. عمر شاتر معمولاً برای دوربین‌های رده پایین کمتر از دوربین‌های میان رده و رده بالا خواهد بود.
روش محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین
برای محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین روشهای مختلفی وجود دارد که بسته به شرایط خود میتوانید یکی از آنها را انتخاب کنید. البته بسته به منابع اطلاعاتی که در اختیار دارید، این روش‌ها نیز می‌توانند متفاوت باشند. بسیاری از تولیدکنندگان دوربین برای راحتی محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین، اطلاعاتی که در این دسته قرار می‌گیرند را درون یک فایل EXIF به همراه تصویر قرار می‌دهند. در چنین شرایطی با باز کردن این فایل می‌توان پی برد که عکس مورد نظر چندمین تصویر ثبت شده با این دوربین است. همچنین در شرایطی که قصد امتحان دوربین را دارید، کافیست یک عکس جدید و آن را نصب کرده و سپس به محتویات درون این فایل نگاه بیندازید تا میزان کارکرد شاتر دسترسی داشته باشید. سایر روشهای محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین را در ادامه خدمت شما معرفی می‌کنیم.
- استفاده از سایت www.CameraShutterCount.com : برای باز کردن داده‌های EXIF میتوانید آخرین تصویر ثبت شده با استفاده از دوربین را درون این سایت بارگذاری کرده و علاوه بر محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین، عمر باقیمانده شاتر را نیز محاسبه کرده و به صورت تقریبی در اختیار داشته باشید. در صفحه اول این سایت نام کمپانی‌های تولید کننده دوربین که در این سایت ثبت شده‌اند را خواهید دید، اما حتی در شرایطی که نام کمپانی تولید کننده دوربین شما در سایت موجود نبود، باز هم میتوانید تصویر ثبت شده را درون آن بارگذاری کنید. چرا که در بعضی موارد ممکن است از این کار جواب بگیرید.
- از ابزارهای ExifTool یا InfranView برای بازکردن فایل EXIF استفاده کنید.
محاسبه میزان کارکرد شاتر برای دوربین‌های کانن
برای دوربین‌های کانن در صورتی که دسترسی به فایل EXIF نداشتید، بهتر است که سراغ ابزارهایی که در ادامه خدمت شما معرفی می‌کنیم بروید:
- کاربران سیستم عامل‌های مک می‌توانند از اپ shutterchek استفاده کنند. روند استفاده از این ابزار چنین است که ابتدا دوربین را به کامپیوتر خانگی وصل کرده و سپس وارد این برنامه می‌شوید تا تعداد تصاویر گرفته شده با آن را محاسبه کنید. البته این روش ممکن است برای برخی از مدل‌ها پاسخگو نباشد و باید از روشهای جایگزین استفاده کرد.
- کاربران سیستم عامل ویندوز می‌تواند از EOSInfo استفاده کنند.
- در مواردی که دوربین دست‌کاری شده و یا امکان دسترسی به طول عمر آن برای ما وجود ندارد. ممکن است بسیاری از افراد سیستم عامل هک Magic Lantern را روی دوربین نصب کنند تا بتوانند به صورت مستقیم از درون خود دوربین به تعداد عکس گرفته شده دسترسی داشته باشند.
مدل‌های مختلف دوربین‌های کنون بسته به رده بندی که دارند، عمر شاتر متفاوتی خواهند داشت. در بررسی‌ها و حتی روی بسته‌بندی این محصولات تعداد حداقل شات نشان داده میشود. این یعنی که می‌توان حتی بعد از تمام شدن این تعداد نیست تا مدتی با دوربین عکاسی کرد. دوربین‌های رده پایین این برند ۱۰۰۰۰۰ و دوربین‌های رده بالاتر تا ۵۰۰۰۰۰ تصویر را می‌توانند به راحتی ثبت کنند و هیچ مشکلی برای شاتر دوربین پیش نیاید.
محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین‌های نیکون
کارکرد شاتر دوربین‌های نیکون بستگی به مدل آنها می‌تواند متفاوت باشد. میزان کارکرد برای مدل‌های مختلف این برند بین ۱۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار است، ولی همانطور که قبلاً هم به این موضوع اشاره کردیم، امکان اینکه بتوانید بیشتر از این تعداد با دوربین‌ها عکس ثبت کنید نیز وجود دارد. بهترین روش برای محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین نیکون، استفاده از روش‌هایی است که در قسمت‌های قبل خدمت شما عرض کردیم و هیچ راهکار مستقیمی برای پیدا کردن تعداد تصویر ثبت شده با استفاده از این دوربین‌ها وجود ندارد. حتی متخصصان بخش پشتیبانی سایت نیکون نیز اعلام کردند که نمی‌توان به تعداد دقیق شات‌های ثبت شده با دوربین‌های آنان دسترسی داشت و صرفاً عدد به دست آمده یک مقدار حدودی خواهد بود.
متخصصین و نمایندگی‌های فعال در فروشگاه‌های معتبر این دوربین‌ها می‌توانند در این زمینه بهتر به شما کمک کنند. البته میزان دقیق بودن محاسبه میزان کارکرد دوربین‌های نیکون برای مدل‌های مختلف تولید شده توسط این برند می‌تواند متفاوت باشد.
محاسبه میزان کارکرد شاتر دوربین‌های سونی
یکی از موارد جالب در خصوص برند سونی این است که یک مرجع تخصصی و دقیق برای تعیین تعداد تصویر ثبت شده با استفاده از این دوربین‌ها آماده کرده‌اند. مشخصات، تصاویر و سایر اطلاعات این دروبین میتوانید در اختیار سایت این شرکت قرار دهید تا تعداد شات انجام شده با آنها مشخص شود. این مدل‌ها عبارتند از: «a7R II و a7R III و a9» که تمامی آنها حداقل توانایی ثبت ۵۰۰۰۰۰ تصویر را دارند. در صورتی که دوربین مورد نظرتان از مدل‌های قدیمی‌تر بود، میتوانید از روش‌هایی که در قسمت‌های بالا با هم مرور کردیم استفاده کنید. یکی از مزایای دوربین‌های جدید سونی این است که می‌توان میزان کارکرد شاتر دوربین را به صورت کاملاً دقیق و معتبر محاسبه کرد. این مورد قطعاً برای فروشندگان دوربین دست دوم و صد البته خریداران بسیار مفید خواهد بود.
نکته پایانی که در انتهای این مطلب باید به آن توجه داشته باشید این است که تعیین میزان کارکرد شاتر دوربین باید به صورت دقیق انجام شود و اگر اطلاعات به دست آمده طی این محاسبات اشتباه باشد ممکن است بعد از خرید دوربین دست دوم با مشکلات زیادی مواجه شوید.
