اصطلاح بوکه در عکاسی به معنای نواحی تار و خارج از فوکوس در تصاویر است که این نواحی می‌توانند هم دورتر و هم نزدیک‌تر نسبت به محدوده فوکوس باشند. بوکه در بهترین شکل باید یکنواخت و روان باشد و اگر در منبع‌های نور در بوکه خود، همانند تصویر زیر شاهد حلقه‌های پیازی شکل هستید، جایی از کار شما می‌لنگد.
طبیعتاً عکاس‌ها می‌خواهند که بهترین حالت بوکه را در تصاویر خود ثبت کنند و به‌طورمعمول بوکه باکیفیت، بوکه‌ای یکنواخت، لطیف و بدون بافت است. در این متن به نکاتی خواهیم پرداخت که بتوانید بوکه‌ای بهتری در عکس‌هایی که ثبت می‌کنید، داشته باشید.
۱) از یک لنز مناسب استفاده کنید
بعضی مواقع تنها فاکتور متفاوت میان عکسی که ثبت کرده‌اید با یک عکس شاخص و موفق، عدم وجود بوکه‌ای باکیفیت است. لنزی که انتخاب می‌کنید، تأثیر بسزایی در کیفیت بوکه تصاویر شما خواهد داشت. برای مثال برای دوربین‌های سونی با مانت E، حدود ۲۱ لنز با فاصله کانونی ۸۵ میلی‌متری در بازار موجود است و از این میان، ۸ لنز دارای حداکثر گشودگی دیافراگم f/1.4 هستند. اگر تمام این لنزها را تهیه کنید، خواهید دید که این لنزها، بوکه یکسانی در اختیار نخواهند گذاشت. اما چرا؟
تمام مشخصات اپتیکال لنزها، از تعداد تیغه‌های دیافراگم تا نوع عدسی‌های خاص به‌کاررفته در چیدمان اپتیکال آن‌ها در کیفیت بوکه تصاویر، تأثیر دارند. در تصویر زیر، بوکه‌های مختلف ثبت شده همراه با سه لنز مختلف با گشودگی دیافراگم متفاوت را مشاهده می‌کنید.
همان‌طور که می‌بینید، اشکال موجود در بوکه در هنگامی‌که با دیافراگم باز عکاسی کنید، بزرگ و گرد خواهند بود و هرچه گشودگی دیافراگم را کاهش دهید، این اشکال کوچک‌تر و زاویه‌دار خواهند شد. همچنین در تصویر بالا شاهد این موضوع هستید که لنزهای مختلف، شکل بوکه مختلفی را به همراه دارند.
چرا شکل بوکه در عکس‌های ثبت شده به همراه لنزهای متفاوت، یکسان نیست؟ برای پاسخ به این سؤال باید به تیغه‌های دیافراگم نگاه کنید. شکل و تعداد تیغه‌های دیافراگم، نقشی اساسی در شکل بوکه تصویر دارند.
برای مثال در ردیف اول تصویر، بوکه‌ای که همراه با لنز Pentax A 50mm f/1.7 ثبت شده را می‌بینید. این لنز دارای دیافراگمی ۶ پره‌ای است. به همین دلیل، هنگامی‌که گشودگی دیافراگم را در این لنز کاهش دهید، اشکال گردی که در بوکه قرار دارند، به شکل شش‌ضلعی درمی‌آیند. طراحی‌های این‌چنینی در لنزهای قدیمی، متداول بوده است. البته در خاطر داشته باشید که به دلیل تولید مبدل‌های مختلف و روی کار آمدن دوربین‌های بدون آینه، بسیاری از افراد این لنزهای قدیمی را دوباره به کار گرفته‌اند.
با مشاهده ردیف بعدی، شاهد لنزی با طراحی مدرن‌تر هستیم. لنز Laowa 50mm f/2.8 2X macro مجهز به چیدمان بهتری در دیافراگم خود است که به همین دلیل با کاهش گشودگی دیافراگم در این لنز، اشکال موجود در بوکه، به غلظت دچار فشردگی و تغییر شکل نشده‌اند. این لنز دارای دیافراگمی ۷ پره‌ای است که به همین دلیل با بستن دیافراگم، اشکال به شکل هفت‌ضلعی تغییر شکل می‌دهند.
در ردیف آخر شاهد تصاویری هستیم که همراه با لنز Nikon 50mm f/1.8G ثبت شده‌اند. برخلاف دو لنز دیگر، اشکال واقع در بوکه در این لنز با بستن دیافراگم تا f/2.8، تغییر شکل نمی‌دهند. شاید گمان کنید که تعداد تیغه‌های دیافراگم این لنز بسیار بیشتر از دو لنز بالا است، اما لنز نیکون نیز مجهز به دیافراگم ۷ پره‌ای است، با این تفاوت که طراحی دیافراگم این لنز از نوع مدور است.
درحالی‌که ممکن است در بعضی اوقات، شکل‌هایی مثل شش‌ضلعی و یا این‌چنین اشکال، شیک به نظر آیند، اما اگر تمایل به داشتن اشکالی گرد در بوکه خود دارید، باید لنزی با دیافراگم مدور تهیه کنید. بسیاری از لنزهای پرتره مدرن دارای تیغه‌های دیافراگم متعدد با طراحی مدور هستند. لنز سونی FE 85mm f/1.4 GM یکی از این مثال خوب از این لنزها است.
آیا تعداد تیغه‌ها و مدور بودن دیافراگم، تنها فاکتوری است که باید برای دستیابی به بوکه‌ای باکیفیت در لنزها بررسی کنیم؟ درواقع، خیر. لنزها ممکن است مشکلات متعدد دیگری مانند اعوجاج رنگی، کما و دیستورشن داشته باشند که هر یک از این انحرافات می‌توانند در بوکه تصویر تأثیر بگذارند. برای فهم دقیق شکل بوکه هر لنز، پیشنهاد می‌کنیم نقد و بررسی لنزهایی که قصد خرید آن‌ها را دارید مطالعه کنید و همچنین نمونه عکس‌های ثبت شده به همراه آن‌ها را ببینید.
۲) از دیافراگمی مناسب استفاده کنید
تا به اینجا، شاهد تأثیر تغییر دیافراگم در بوکه عکس‌ها بوده‌اید. همین‌طور متوجه این موضوع شدیم که هرچه دیافراگم لنز بازتر باشد، هایلایت‌های موجود در بوکه گرد‌تر ثبت خواهند شد.
اما آیا نکاتی که تابه‌حال متوجه آن شدیم به معنای این است که باید همیشه برای دستیابی به بوکه‌ای باکیفیت از حداکثر گشودگی دیافراگم استفاده کنیم؟ نه لزوماً. در بعضی از لنزها، اشکال دایره‌ای موجود در کناره‌های کادر با استفاده از حداکثر گشودگی دیافراگم از شکل خود خارج می‌شوند. در تصویر زیر مقایسه‌ای از تصاویر ثبت شده به همراه گشودگی دیافراگم f/1.8 و f/2.2 با لنز Nikon 50mm f/1.8G در اختیارتان قرار گرفته تا بیشتر متوجه این موضوع شوید.
در مقایسه بالا می‌بینید که در هنگام استفاده از گشودگی دیافراگم f/1.8، اشکال گرد کمی خمیده شده‌اند و به شکل چشم گربه تغییر شکل داده‌اند. البته به‌هیچ‌وجه نمی‌توان گفت که بوکه چشم‌گربه‌ای جلوه زشتی دارد. در این لنز با کاهش یک استاپی گشودگی دیافراگم، این اثر کاهش می‌یابد و اگر کمی بیشتر گشودگی دیافراگم را کاهش دهیم، اشکال بوکه به شکل کاملاً گرد ظاهر خواهند شد.
۳) هایلایت‌های انعکاسی
هنگامی که همراه با لنزی که طراحی آن به‌گونه‌ای بوده که بوکه چشم‌نوازی در اختیار بگذارد، عکاسی می‌کنیم، هایلایت‌های آینه‌ای (هر چیزی که انعکاس بالایی دارد) در بوکه می‌توانند نمای جالبی در تصویر داشته باشند. اما بعضی از لنزها چنین رفتاری از خود نشان نمی‌دهند، البته ناگفته نماند که بسیاری از لنزها به‌طورکلی برای این منظور طراحی نشده‌اند. این اتفاق معمولاً به همراه لنزهایی که برای پرتره طراحی نشده‌اند و لنزهایی که در چیدمان اپتیکال آن‌ها، عدسی‌های غیرمعمول مانند عدسی فرنل وجود دارد، می‌افتد. تصویری که در پایین می‌بینید، یکی از نمونه‌های این مشکل است که به همراه لنز Nikon 500mm f/5.6 ثبت شده است.
تصویری که در پایین می‌بینید، قسمتی کراپ شده از بخش جلویی تصویر بالا است.
در تصویر بالا می‌بینید که بوکه خالی از زیبایی است. مشکل بوکه در تصویر بالا هایلایت‌های انعکاسی محدود نمی‌شود و در سراسر آن شاهد بافت‌های خشن هستیم. بوکه تصویر بالا به علت وجود عدسی فرنل در لنز مذکور به این شکل درآمده.
۴) ایجاد فاصله میان سوژه و پس‌زمینه
اگر نمی‌توانید لنز خود را عوض کنید، پس‌زمینه عکس را تغییر دهید. به‌طورمعمول هرچه فاصله پس‌زمینه نسبت به سوژه کمتر باشد، بافت خشن‌تری در بوکه ظاهر می‌شود. اما اگر پس‌زمینه فاصله زیادی نسبت به سوژه داشته باشد، فرقی نمی‌کند که از چه لنزی استفاده می‌کنید؛ به‌صورت محو و یکنواخت در تصویر ثبت خواهد شد.
تصویر اردکی که در پایین می‌بینید با همان لنز نیکون ۵۰۰ میلی‌متری که عکس قبل به همراه آن گرفته شده، ثبت شده است. اما در تصویر پایین به علت این‌که پس‌زمینه فاصله زیادی از سوژه دارد، بوکه‌ای نرم و لطیف در عکس شکل گرفته است.
۵) سنسور و لنز خود را تمیز نگه دارید
دلایل بسیاری برای تمیز نگه داشتن از تجهیزات عکاسی وجود دارد، بوکه یکی از آن‌ها است. نگاهی به تصویر زیر که نشانگر دایره‌های بوکه، قبل و بعد از تمیز کردن المان پشتی لنز است، بیندازید.
عدسی پشتی این لنز بسیار کثیف بوده است و ذرات گردوغبار در دایره‌های بوکه موجب شکل‌گیری بافتی خشن در عکس شده‌اند. صرف چند دقیقه برای تمیز کردن لنز و سنسور دوربین، باعث جلوگیری از هدر رفتن زمان بسیار بیشتری خواهد شد. لازم به ذکر است که وجود گردوغبار بر روی سنسور، علاوه بر بوکه در قسمت‌های داخل محدوده فوکوس نیز مشکل ایجاد می‌کند.
۶) از شر نویز خلاص شوید
شاید تنها شکسته بودن تیغه‌های دیافراگم بتواند بیشتر از وجود نویز باعث افت کیفیت بوکه شود. برای برطرف کردن نویز به‌طورمعمول از قابلیت noise reduction نرم‌افزارها استفاده می‌شود، اما برطرف کردن نویز تصویر همیشه به این سادگی نیست. برای مثال به عکس گنجشکی که در پایین قرار گرفته، توجه کنید.
در تصویر زیر، مربع اول مربوط به تصویر چمنزار قبل از انجام نویزگیری توسط به همراه نرم‌افزار است. در مربع بعدی نویزگیری معمولی (denoising) اعمال شده است، اما با انجام این کار نیز هنوز کمی زبری در این تصویر وجود دارد. در مربع بعدی این مشکل نیز از طریق انجام کمی Smoothing حل شده است.
۷) از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر استفاده کنید
بسیاری از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر، قابلیتهایی به همراه دارند که اثری بسیار طبیعی‌تر از استفاده از قابلیت Gaussian blurring در اختیار می‌گذارند، برای مثال نرم‌افزار فتوشاپ دارای قابلیتی به نام lens blur است. می‌توان از این نوع قابلیت‌های نرم‌افزارهای ویرایش تصویر برای اصلاح ایراداتی مانند اشکال انعکاسی بدشکل و درنهایت دستیابی به بوکه‌ای بهتر در عکس‌ها، استفاده کنید. برای مثال تصویر زیر در حالی ثبت شده که چند غاز در صفی در حال پریدن به رودخانه هستند.
تصویر زیبایی در زمان دقیقی از غازها ثبت شده، اما به دلیل نور شدید آفتاب در چشم غازها انعکاس نور زیادی اتفاق افتاده است. اما می‌توان این مشکل را به کمک قابلیتهایی که نرم‌افزارهای ویرایش تصویر در اختیار گذاشته‌اند برطرف کرد. در تصویر مقایسه‌ای زیر می‌توانید قبل و بعد از ویرایش انعکاس نور در چشم غازها را ببینید. البته شاید این موضوع چندان به چشم نیاید، اما تصور کنید که این تصویر در ابعاد بزرگ، چاپ شده است، آنگاه انعکاس نور در چشم غازها چندان زیبا نخواهد بود.
۸) از لنزهای با طراحی‌های خاص استفاده کنید
بعضی از تولیدکنندگان لنزهای عکاسی از طراحی‌های خاصی برای تولید لنزهایی که قادرند بوکه بهتری در تصاویر ثبت کند، استفاده کرده‌اند. برای مثال شرکت Laowa در لنز 105mm f/2 Smooth Trans Focus از دو دیافراگم و یک عدسی Apodization استفاده کرده است، این طراحی خاص باعث نرم‌تر شدن بوکه تصاویر ثبت شده به همراه این لنز شده است.
همچنین شرکت کانن در طراحی لنز RF 100mm f/2.8L IS USM Macro حلقه‌ای برای کنترل اعوجاج اسفریکال قرار داده است که با کمک این حلقه می‌توان تا حدی بوکه تصاویر را کنترل کرد.
۹) عکس‌های خود را سیاه‌وسفید کنید
در بعضی از لنزها انحراف اعوجاج رنگ طولی وجود دارد که به‌صورت حاشیههای بنفش و سبز در قسمت‌های خارج از فوکوس تصویر، نمود می‌کند. بعضی‌اوقات برطرف کردن این پدیده از تصاویر کار سختی نیست، اما در بعضی‌اوقات دیگر این انحراف طوری در تمام نقاط عکس رخ داده است که به‌سادگی نمی‌توان آن را برطرف کرد.
در عکس زیر می‌توانید این انحراف را به‌صورت حاشیههای رنگی در اطراف شاخه‌های درخت مشاهده کنید که در صورت سیاه‌وسفید کردن عکس شاهد این مشکل نخواهید بود.
۱۰) حواستان به پررنگ شدن غیرطبیعی رنگ‌ها باشد
عکاس‌های باتجربه همیشه مراقب اوراکسپوژر نشدن عکس‌هایی که ثبت می‌کنند، هستند. اما کاربران باتجربه اوراکسپوژر نشدن یک کانال رنگ خاص را نیز زیر نظر می‌گیرند. هنگامی‌که از سوژه‌ای رنگارنگ عکاسی می‌کنیم، ممکن است که یکی از رنگ‌ها به‌صورت غیرطبیعی، پررنگ‌تر از سایر رنگ‌ها در تصویر ثبت شود و این موضوع باید در ویرایش تصویر تصحیح شود.
جمع‌بندی
در این مقاله روش‌هایی برای بهبود کیفیت بوکه در عکس‌ها برای شما خوانندگان گرامی شرح دادیم. بعضی از این نکات مربوط به انتخاب صحیح لنز و تنظیمات دوربین و بعضی دیگر مربوط به مراحل پس از عکاسی و ویرایش تصاویر است. کاربر پویا همیشه از یادگیری نکات در بهبود توانایی خود در عکاسی لذت خواهد برد. در ادامه اگر شما نکته یا روشی برای بهبود کیفیت بوکه می‌دانید که در این متن به آن اشاره نکرده‌ایم، روش خود را با ما در قسمت کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.آاتبیسبش
